'Ouderenzorg ontkomt niet aan mindere kwaliteit'

SCHIEDAM - Een ‘minder hoogwaardige kwaliteit’ in de ouderenzorg zou wel eens het onontkoombare gevolg kunnen zijn van ontwikkelingen in de maatschappij, ook in Schiedam. Dat zegt Ben de Koning, directeur-bestuurder van de Frankelandgroep.

Ouderenzorg is een van de speerpunten van veel fracties in de Tweede Kamer die dezer dagen tijdens de debatten rond de regeringsverklaring hun kritieke spuien op het kabinet. Er is met name volgens de oppositie sprake van grote en mensonterende bezuinigingen op de zorg. Hoe zou het kabinetsbeleid in Schiedam kunnen uitpakken?

De Koning is de man om dat toe te lichten. “In 2017 besloot de politiek tot een kwaliteitsimpuls voor de verpleeghuiszorg. Je kunt je vast nog wel herinneren: dat waren de maatregelen van staatssecretaris Martin van Rijn. Zijn moeder had ondervonden wat de gevolgen van eerdere bezuinigingen in de verpleeghuiszorg betekenden en zijn vader had daar op de tv over verteld. De kwaliteit van de zorg moest omhoog, aldus Van Rijn daarop. Waarna zijn ambtenaren hem vertelden dat hij zojuist twee miljard had weggegeven.”

Over die financieel forse impuls is sindsdien heel wat afgesteggeld, aldus De Koning. “Uiteindelijk werd er een modus gevonden dat 85 procent van het geld echt moest worden omgezet in ‘handen aan het bed’, vijftien procent mocht er maximaal naar overhead gaan.” Voor Frankeland betekende de impuls van Van Rijn heel concreet dat er 4,6 miljoen euro extra te besteden was in 2021. 

De Frankelandgroep is het gelukt om met dat geld daadwerkelijk de handen aan het bed te krijgen, aldus De Koning. Maar veel collega-instellingen lukte dat volgens hem niet. Met als belangrijkste verklaring de moeilijkheid om voldoende en ook voldoende geschoold personeel te werven. “In Rotterdam is bij de meeste instellingen de verhouding gediplomeerden/ongediplomeerden in de verzorging 30/70. Bij ons is dat 70/30.” Mensen opgeleid voor de ouderenverzorging vinden is moeilijk. 

Een belangrijk component van de kwaliteitsimpuls van Van Rijn betrof de verhouding tussen het aantal bewoners van een instelling en het aantal verzorgenden. Die moest acht op één worden, minimaal. 

Als je die benodigde extra mensen niet kunt vinden, dan moet je beter betalen, zullen velen zeggen. De Koning deelt - als zorgdirecteur - dat idee. “Als je vraagt ‘wat zou Ben de Koning het kabinet willen adviseren?’, dan zou ik zeggen: het is onvermijdelijk dat het kabinet de normen van de kwaliteitsimpuls loslaat. Dat is helder, anders is de zorg niet te bemensen. Maar laat het geld dan in het systeem zitten en gebruik dat om de mensen beter te belonen.” Maar dat is niet wat het kabinet voorstelt in het regeerakkoord. Het zegt feitelijk dat er bezuinigd moet worden en dat dat kan omdat de mensen ontbreken om de gewenste kwaliteitsimpuls te realiseren.

En ook al lukt het instellingen nu nog wel om voldoende personeel te vinden: door de stijgende vraag van de vergrijzing is het onvermijdelijk dat er in de toekomst ‘minder zorg met hoogwaardige kwaliteit wordt geleverd’, zo stelt De Koning. “In Schiedam stijgt de komende twee decennia het aantal tachtigplussers met veertig procent.” Tegen zo’n groeiende vraag valt eigenlijk niet op te werken, is zijn overtuiging.

Het zoeken en werken is daarom richting andere oplossingen. “We werken eraan om extra plaatsen te scheppen”, aldus De Koning. Denk aan de nieuwbouw aan de Nieuwe Haven waaraan Frankeland werkt. Er wordt verder in de sector gesproken over meer automatisering - zien ze in de Frankelandhuizen niet zo zitten -, maar vooral over langer thuis wonen. “En dat kan ook wel, maar dan moet er ook efficiënter worden gewerkt aan thuiszorg. Aanleunwoningen worden een geweldig bezit. Die maken wat ik noem programmeerbare zorg mogelijk: dat je weet dat iemand thuis kan wonen, als er om negen uur en om vier uur maar iemand even gaat kijken. Geclusterde vormen van thuiszorg ga je krijgen, zeg maar kleine dorpen met ouderen.”

Frankeland lukt het zoals gezegd momenteel nog om voldoende mensen te werven. “We hoeven geen beroep te doen op uitzendkrachten.” Ook niet nu met de Omicronhausse het ziekteverzuim weer ietsje oploopt. “Gisteren hoorde ik weer van vier meldingen van besmettingen.” Als een medewerker thuis iemand heeft die besmet is met Corona wordt zij of hij geacht aan het werk te gaan met een FFP2-masker. “En te testen. Als die positief blijkt, blijft die medewerker thuis, is het negatief dan kan het FFP2-masker worden verwisseld voor een normaal kapje.”

Juist maandag ging de afdeling van de Harg-Spaland, waar als laatste huis in de groep bewoners besmet werden met Corona, weer opengesteld. “Ruim tien bewoners waren besmet, één van hen, met een broze gezondheid, is overleden. Ik zie dat als iemand die met Corona overlijdt, niet iemand die door Corona doodgaat.”

Het lukt nog om de gaten in het rooster die door Corona vallen, te dichten. Juist omdat er in het algemeen nog capaciteit in huis is, aldus De Koning. Want vergeet niet, benadrukt hij: “Het ziekenhuis kan afschalen, wij niet.” Toch is dat de toekomst van de ouderenzorg: afschalen. “En bewoners, die accepteren dat misschien nog wel. Die weten niet wat de norm is of was; zij wonen gemiddeld twee jaar bij ons. Maar het zijn juist de medewerkers die moeite zullen hebben met de teruggang. Dat de groep waar je eerst met zijn vijven op stond, nu met zijn vieren moet worden verzorgd.”