Collectieve herinneringen

COLUMN - Volgens een bericht op deze site nadert het moment dat Schiedam voor de helft bestaat uit inwoners met een migratie-achtergrond. Nu is het al 46 procent en de groei komt vooral uit Oost-Europa. 

Eigenlijk is dit een misleidende constatering die het belangrijkste element voor de toekomst van Schiedam buiten beschouwing laat: over een paar jaar kent onze stad wat herkomst betreft geen meerderheden meer. We maken dan stuk voor stuk deel uit van een minderheid. Natuurlijk gaat het niet aan  alle stadgenoten met een migratie-achtergrond op één en dezelfde hoop te gooien. Het maakt nogal wat uit of je van Iranese afkomst bent dan wel van Litouwse. Hoe dan ook: straks is onze belangrijkste overeenkomst dat we allemaal stadgenoten zijn. Voor het overige hebben wij onze wortels over de hele wereld. Denk bijvoorbeeld aan de familie die Alfredo's runt op de Hoogstraat, waar ze van die lekkere gegrilde zalm met frites serveren: allemaal Dominicaanse Republiek. Of de Filipino's met hun winkeltje op het Broersveld.

Toen ik klein was in de jaren vijftig, werd Schiedam vrijwel uitsluitend bewoond door autochtonen met min of meer dezelfde collectieve herinneringen. Als oma over het gebak zei: ¨Tegenwoordig is het allemaal namaak¨, begreep iedereen het totale verhaal dat daarbij hoorde: ¨Voor de oorlog was alles echt en smaakte veel lekkerder. Toen was het roomboter, nu margarine. In de oorlog kwam er namaak voor in de plaats en dat is sindsdien zo gebleven.¨ Als ik doodgekookte bittere andijvie kreeg voorgezet, zei mijn moeder: ¨In de oorlog zou je er naar snakken¨. Alle kinderen kregen dat te horen als zij iets smerigs op hun bordje vonden. En allemaal hadden ze door dat het over de hongerwinter ging die hun ouders hadden meegemaakt en zijzelf niet. Daar moesten we met zijn allen dankbaar voor zijn. 

Zulke collectieve herinneringen die voor alle Schiedammers gelden, zijn er nu al niet meer. Hoe in jouw familiekring zulke herinneringen en trauma´s eruit zien, hangt er van af waar je grootouders zijn opgegroeid. Was dat in Koerdistan, Walachije, Roetenië? Soldaten van welke legers hebben destijds de boerderij plat gebrand? Voor welke vijand moest je oma zich verbergen? Bij welk soort partizanen hebben je oudoom en je oudtante elkaar ontmoet, het geweer over de schouder? De stad wordt steeds rijker aan verhalen die voor een aantal Schiedammers van betekenis is, maar niet gekend worden door de overigen.

We moeten leren elkaar die verhalen te vertellen. We moeten ze optekenen en voor het nageslacht bewaren. Dat is misschien een mooi onderdeel voor Schiedam 750 in 2025. Dat we daar een goede opzet voor maken. 

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.