Met zesduizend plaatsen personeelstekort in ziekenhuizen te lijf

SCHIEDAM - Een kleine zesduizend opleidingsplaatsen voor verpleegkundigen, laboranten en andere ziekenhuiswerknemers zijn nodig om de personeelstekorten in Nederland weg te korten. Dat stelt het Capaciteitsorgaan in een raming.

Mede door een ernstig tekort aan opleidingsplaatsen kampen veel ziekenhuizen, ook het Franciscus Gasthuis & Vlietland, met personeelstekorten. Vooral verpleegkundigen zijn er veel te weinig. Een groei van bijna tweederde van het aantal opleidingsplaatsen is nodig om de lacunes te kunnen vullen, zo becijferde het Capaciteitsorgaan. Dat betekent dat er in plaats van ruim 3600 opleidingsplaatsen dus een kleine zesduizend nodig zijn.

Het opleidingsoffensief is nodig omdat bestuurders en beleidsmakers tot voor kort te weinig oog hadden voor het opleiden van nieuw personeel, zegt Marjolein Tasche, bestuursvoorzitter van Franciscus Gasthuis & Vlietland. Zij zei dat tegenover De Monitor, het onderzoeksprogramma van KRO-NRCV. De lacune is volgens haar de verantwoordelijkheid van alle partijen in de zorg: ziekenhuizen, zorgverzekeraars en het ministerie van VWS en andere betrokkenen. Volgens haar rekenden al die partijen niet op de groei van de zorgvraag en de steeds grotere complexiteit van de zorg die zich voordoet. Ook was volgens haar niet te voorzien dat er fors bezuinigd zou worden op de verpleeghuiszorg, waardoor oudere mensen langer thuis blijven en uiteindelijk meer zorg nodig hebben.

Het Capaciteitsorgaan onderzoekt de opleidingscapaciteit van de medische en tandheelkundige vervolgopleidingen en rapporteert hierover aan de zorgsector en de overheid. Het orgaan constateerde in 2016 een groot hiaat tussen personeelsvraag en –aanbod en dat gat is de afgelopen jaren alleen maar groter geworden. De instroom bleef laag, terwijl de uitstroom verder toeneemt door bijvoorbeeld werkdruk, lage salarissen en pensionering. 

De tekorten zijn met name groot onder operatieassistenten, IC-verpleegkundigen en SEH-verpleegkundigen. Het Capaciteitsorgaan stelt daarom voor aan de opleidingen voor deze beroepen jaarlijks respectievelijk 1068, 796 en 545 leerlingen/studenten te laten beginnen aan hun opleiding. Ook kinderverpleegkundigen, radiodiagnostisch laboranten en anesthesiemedewerkers zijn zeer gewild. Met jaarlijks ruim driehonderd opleidingsplaatsen zou ook de strijd moeten kunnen worden aangegaan met het tekort aan ambulanceverpleegkundigen, dat vaak het nieuws haalt.

Het is maar de vraag of die aantallen ook gehaald worden. Het Capaciteitsorgaan zelf stelt: "Het is onzeker of de forse extra instroom in de praktijk gerealiseerd kan worden. Dat vraagt adequate inspanning van de raden van bestuur en directies van de zorginstellingen zelf.” Maar opleiden vraagt ook begeleiding, een taak die meestal is weggelegd voor het bestaande personeel. Dat vaak al onderbezet is. Tasche pleit daarom voor een andere manier van werken. “Minder een-op-een opleiden, maar meer via traineeships en leerwerkplaatsen.” Daarnaast wil ze meer samenwerking tussen instellingen. Dat kan voorkomen dat instellingen de mensen bij elkaar wegtrekken.

De ziekenhuizen hebben volgens Tasche hun lesje inmiddels wel geleerd. “We dachten een aantal jaar geleden dat we het met minder opleiden aankonden. We moeten ervoor waken dat dit in de toekomst niet weer gebeurt. We moeten blijven opleiden. En ook het inschatten van al die ontwikkelingen, die we als we terugkijken niet goed hebben gezien, moet beter.”

Directeur Tasche doet morgen het verhaal van het Franciscus Gasthuis & Vlietland, dat tot voorbeeld staat voor de situatie in de Nederlandse ziekenhuizen, in de uitzending van De Monitor, vanaf vijf voor half tien op NPO2.