Triage moet zorg aan jeugd met problemen versnellen

SCHIEDAM - Door het invoeren van een vorm van triage werkt Schiedam aan een versnelling van de professionele gespecialiseerde zorg die kinderen en jongeren in de stad nodig hebben. Dit om de wachtlijsten weg te werken.

Binnen de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdzorg Rijnmond (GRJR) heeft Schiedam afgesproken dat een ‘triagetafel’ wordt ingericht, zo liet wethouder Patricia van Aaken de gemeenteraad weten.

Te vaak, zo stelde de wethouder donderdag, blijkt er voor een kind of jongere meer hulp nodig dan in eerste instantie gedacht. “Dan zou door een aanbieder eigenlijk een onderaannemer gevraagd moeten worden om te helpen, of zelfs tot de conclusie moeten worden gekomen dat een kind eigenlijk ergens anders in zorg moet. Wat je dan ziet is dat de samenwerking niet tot stand komt en dat het kind eigenlijk overgegeven wordt en dat niemand verantwoordelijk is”, aldus de wethouder. “Wat we hebben gezegd: daar moeten betere en strakkere afspraken over zijn. De triage-aanpak is echt bedoeld dat we in één keer goed kijken om welk kind het gaat en wat er echt nodig is. En dat we dat ook toewijzen aan een aanbieder die daar verantwoordelijk voor is en niet mag loslaten. Dat is een belangrijke aanpak, omdat we dan én de kinderen in beeld krijgen én ook sneller die passende, adequate hulp kunnen inzetten die zo nodig is. Dat er geen discussies over gevoerd worden achteraf dat er meer nodig is.” De triage-aanpak is mede opgezet in overleg met het ministerie.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport steunt de inspanningen onder meer in Schiedam om de achterstanden weg te werken. Er is volgens Van Aaken een ondersteuningsteam samengesteld dat ‘voor ons beschikbaar is om ons te ondersteunen met de aanpak en dat kennis en kunde beschikbaar stelt’.

Een andere maatregel in de strijd tegen de wachtlijsten die de wethouder aankondigde, was het actief benaderen van zorgaanbieders. Dat gebeurt in het verband met Maassluis en Vlaardingen, aldus Van Aaken, en wordt mogelijk gemaakt door extra middelen van het rijk. “We willen weten van de aanbieders wat zij kunnen doen, maar we weten zeker dat wij aanvullend ook iets kunnen doen. We schermen niet met privacy. We gaan dringend onze partners aanspreken. Ook met dit rapport in de hand, zie ik het als een steun omdat voor mekaar te krijgen.” 

Dat bleek deze week tijdens het zogenaamde actualiteitendebat in de gemeenteraad. Sun van Dijk had dit debat samen met anderen aangevraagd, met als directe aanleiding de ondertoezichtstelling van de jeugdbescherming in het Rijnmondgebied. Zij schrok met name van de reactie van de Rotterdamse wethouder Judith Bokhove op de ontwikkelingen en kreeg daar een flink deel van de raad in mee.

Grootste klacht van de inspectie Gezondheidszorg & Jeugd (IGJ) en reden voor het onder toezicht stellen, was het feit dat de wachtlijsten onvoldoende zijn weggewerkt. Van Dijk: “Onze regio kreeg afgelopen najaar enkele dringende aanbevelingen. De inspecties hoopten met een doorbraakaanpak een snelle verbetering te zien. Maar de conclusie is dat dit in de afgelopen maanden niet voor meer verbetering heeft gezorgd. De wachtlijsten in de jeugdhulpverlening zijn nog steeds te lang en bepaalde vormen van hulp zijn niet of nauwelijks beschikbaar of toegankelijk.”

Daarom is de reactie van Bokhove, voorzitter van de GRJR ongepast, aldus Van Dijk, als onafhankelijk raadslid samenwerkend met Groen Links en Progressief Schiedam. “De wethouder zei in de media dat zij het niet eens was met een deel van de conclusies. Zij geeft aan dat er een koers is ingezet die niet leidt tot verbeteringen al binnen vier maanden, maar wel structureel.” Van Dijk noemt dit een ‘technisch-papieren reactie’. “Deze komt voor ons niet over dat het echt goed doorgedrongen is hoe ernstig deze situatie is.”

“Als we het hebben over jeugdbescherming gaat het om de meest kwetsbare kinderen die er zijn, waarbij er bedreigingen van de veiligheid van kinderen zijn. Er is bijvoorbeeld sprake van fysiek of verbaal geweld, seksueel misbruik of ernstige ruzie in het gezin. Kinderen die onder toezicht zijn gesteld of zelfs uit huis zijn geplaatst.” 

Daarom is het volgens het raadslid niet terecht dat de Rotterdamse wethouder aangeeft dat ‘het verscherpt toezicht niet terecht is, want ja, we zijn al van honderddertig kinderen op de wachtlijst gezakt naar zeventig’. “Van dit soort reacties zakt mijn broek af”, aldus Van Dijk. “Ja, van die zestig, zeventig kinderen op de wachtlijst, gaat het om Schiedam om twee kinderen. Maar elk kind dat op een wachtlijst staat is er een te veel. Dat zeggen we altijd, maar bij deze kinderen, ik kan het niet voldoende benadrukken, kinderen die in zo’n extreem kwetsbare situatie zitten, is een reactie zoals de voorzitter van de GRJR gaf, echt beschamend.”

Zij kreeg bijval van onder meer Petra Zwang van de PvdA. “Het kan niet zo zijn, dat we zeggen: ach, het is al best een stukje beter. Je zal dat kind maar zijn, die ouder maar zijn, die jongere maar zijn. Ik vraag me af: hoeveel ernstiger moet het worden voordat de sense of urgency er komt?"

Ook Anouschka Biekman van D66 was het met Van Dijk eens. Zij vroeg zich af hoe het kan dat de wachtlijsten afnemen, maar de wachttijden nagenoeg hetzelfde blijven. Ook Sandra Beenhakker van de VVD deelde de uitgesproken mening over de gang van zaken. Zij vroeg zich af hoe het extra geld dat beschikbaar komt - ‘26,5 miljoen’ - zal worden ingezet. Ze vergeleek de jeugdzorg met een mammoettanker die niet zo maar te keren is. En als het gaat over de inzet van Schiedam: “Als het zo is dat de crisishulp voor het grootste gedeelte bij ons wordt neergelegd, zouden we dat geld niet bij ons houden en investeren?”

Christien Bruggeman van AOV wist dat ‘de crisisopvang vaak nog wel goed gaat’. “Maar als kinderen uit de crisisopvang komen, dan zijn daar die grote wachtlijsten.” En hoe pakt de ondertoezichtstelling in Schiedam uit… “Komt de inspectie ook straks op organisaties die in het WOT zitten?”

Wethouder Patricia van Aaken gaf de raad gelijk. “Het idee dat er nog steeds ontzettend veel kinderen op de wachtlijst staan is eigenlijk gewoonweg onacceptabel.” Enerzijds nam zij het voor haar collega in Rotterdam op. “Het is ongemakkelijk dat er een bericht in de krant komt dat heel erg bestuurlijk lijkt, terwijl er echt een ander gevoel onder zit.” Van Aaken sprak Bokhove over het artikel. “Zij geeft aan dat het ongelukkige artikel zoals dat in de krant is teruggekomen, zeker niet haar gevoelen is.” Het is volgens Van Aaken ook niet hoe er in het bestuur van de GRJR, zowel het dagelijkse als het algemene, over de problemen gesproken is. 

Maar na aandringen van Van Dijk (‘mijn vraag was ook of de wethouder bereid is om ons signaal uit de raad over te kunnen brengen aan de GRJR’; ‘ook al was het een ongelukkig citaat, het moet een les zijn om een volgende keer beter na te denken over de woordkeuze en welke zaken je daarin wil benadrukken’) stelde Van Aaken toch: “Het signaal ga ik absoluut meegeven aan het dagelijks bestuur, maar ook aan het algemeen bestuur.” 

De Schiedamse wethouder verwacht veel van de doorbraakaanpak die in de afgelopen periode in de GRJR is gemaakt. “Waar de inspectie in dit rapport vooral op focust zijn kinderen met een maatregel. Waar ik achter sta, waar ook Maassluis en Vlaardingen achter staan, is dat we niet alleen de wachtlijsten voor de kinderen met een maatregel willen wegwerken. Wij willen onze aanpak breder inzetten, dat is de boodschap die we aan de inspectie hebben gegeven. We gaan niet bepaalde kinderen voor andere kinderen zetten, we willen dat alle kinderen geholpen worden.”

Hoe Schiedam de problemen aanpakt? Volgens Van Aaken heeft de stad ‘al deels geld extra ingestoken vanuit onze eigen begroting’. Dit naar aanleiding van de problemen in januari, februari, toen het hier zelfs niet lukte de spoedzorg te realiseren, aldus de wethouder. “We hebben met de GRJR afgesproken dat de budgetten die we vanuit het rijk krijgen, ook als eerste willen aanreiken om de wachtlijsten weg te werken. Dat zal een deel in de GRJR zijn, maar mevrouw Beenhakker heeft gelijk: er zit ook een grote opgave in de gemeente zelf.” 

Volgens Van Dijk is een lokale aanpak lastig. Was het immers niet de reden van het verscherpte toezicht: dat een groot deel niet lokaal opgepakt kan worden? Waarop de wethouder kwam met de voorbeelden van de triage en het bellen van de aanbieders. Zwang benadrukte daarop dat hulp tijdig maar ook adequaat moet zijn. “Dus niet een pleister terwijl je gips nodig hebt.”

Een extra frustratie is volgens Van Aaken ‘dat we niet goed overzicht hebben waar onze kinderen in de zorg zitten of op een wachtlijst staan’. “Dat is een van de aanpakken in de GRJR, maar niet voldoende voor ons. We moeten meer doen.”

Nog onduidelijk is ook voor de wethouder hoe het verscherpte toezicht van de inspectie eruit gaat zien. “Wat ze wel van ons verwachten is een plan van aanpak. Daar gaan wij graag mee aan de slag. Het verscherpt toezicht zien we als een ondersteuning om dit op te lossen met elkaar. De wil is er, maar we staan vaak tegenover elkaar en moeten zorgen dat we nu met elkaar dit gaan oplossen.” Dat plan moet er ‘binnen zes maanden’ zijn.

Van Aaken stelt verder dat ‘de sense of urgency gelukkig nog hoger is dan die al was’. “Het rapport maakt klip en klaar duidelijk dat we er niet zijn en dat het onacceptabel is dat we voor deze klus staan.” De 26 miljoen ‘die we van het rijk deels krijgen’ kan worden besteed waar ‘wij het nodig vinden’, zo is met de GRJR afgesproken, aldus de wethouder. “Een groot gedeelte willen we reserveren voor een lokale aanpak, een aanvullende aanpak om de wachtlijsten weg te werken.” Zij bevestigde de ambitie van de Waterwegsteden om het jeugdhulpmodel waaraan zij werken, per 1-1-23 te doen ingaan. “Het is onze ambitie om de wachtlijsten voor die tijd weggewerkt te hebben.”

Waarom dat nu wel gaat lukken, wilde Beenhakker weten. “De kosten lopen op en de problemen nemen niet af. Waarom wordt er dan nu verwacht dat de problemen nu wel afnemen?” Zeker gezien het feit dat ‘het ziekteverzuim in die instellingen op dertien procent staat’. Of het moet zijn op een ‘achterbakse’ manier, zoals van de Parnassiagroep die de media haalde: veel intakes doen en dan mensen op een wachtlijst zetten, aldus het VVD-raadslid..

Van Aaken stelde dat er afspraken zijn gemaakt om praktijken zoals bij Parnassia ‘niet meer te laten gebeuren’. “Met die triagetafel is nu de afspraak: we weten nu wie welk kind heeft. En die is er ook verantwoordelijk voor. We zijn nog in gesprek met al die aanbieders, dat dit soort berichten niet in de krant mag komen en ook niet meer realiteit mag zijn.” 

“Tijdens de spoed die we in februari zagen ontstaan, kwamen we er achter dat we een tekort aan personeel hebben. Alle partners - misschien niet leuk voor andere regio’s - hebben personeel uit andere regio’s hiernaartoe gehaald om handjes aan tafel te krijgen bij de kinderen, om het op te lossen.”