Adempauze nuttig om uit schulden te komen

DEN HAAG / SCHIEDAM – De adempauze die mensen in de schulden krijgen als een nieuwe wet door politiek Den Haag wordt aangenomen, is volgens directeur Desiree Curfs van Stroomopwaarts goed nieuws. Toch zijn er volgens haar ook nog wel verdere verbeteringen in de gang van zaken bij hoog oplopende schulden mogelijk.

Een adempauze om uit de schulden te komen. Onder die noemer presenteert staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken nieuw beleid voor mensen in de schulden. Stroomopwaarts voert namens de gemeente Schiedam de schuldhulpverlening in de stad uit. Momenteel zitten er 49 Schiedammers in een schuldsaneringstraject van Stroomopwaarts

Klijnsma presenteert vandaag samen met haar collega Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie een ontwerpbesluit voor een nieuwe wet die onder meer een zogenaamd moratorium regelt voor schuldenaren. Deze zijn volgens die nieuwe regels dan enige tijd vrijgesteld van aflossing van hun schulden, om soms letterlijk op adem te komen, overzicht te scheppen, het uitgavenpatroon te kunnen aanpassen en verdere plannen te maken. De staatssecretaris wil graag dat de wet op 1 januari in werking treedt.

Tijdens de adempauze wordt het geld dat de persoon met schulden binnenkrijgt – boven het bedrag dat nodig is om van te leven – wel apart gezet. Daarmee kan na het aflopen van het moratorium een deel van de schulden worden betaald. Doel van het moratorium is volgens Klijnsma dat de schuldenaar en de schuldhulpverlening in samenspraak met de verschillende schuldeisers tot afspraken kunnen komen. Dat kan een betalingsregeling zijn, maar ook het tijdelijk bevriezen van incasso's

Curfs is te spreken over de nieuwe, wettelijke adempauze. “Deze kan zeker bijdragen om mensen in de schuldsanering aan een succesvol traject te helpen.” Zo'n schuldhulpverleningstraject is volgens Curfs 'pittig', maar te doen. “Ervaring leert dat mensen wennen aan een (tijdelijk) laag inkomen en dat het stimulerend werkt als er een stip op de horizon is waar iemand uiteindelijk volledig uit de schulden is.”

De pauze in het afbetalen moet volgens Curfs niet de structuur van zuinig leven en afbetalen die mensen gevonden hebben, dusdanig beïnvloeden dat het daarna moeilijk wordt om de draad weer op te pakken. “De adempauze kan gezien wordt als een beloning, letterlijk even een korte pauze (mentale vakantie), om de batterij op te laden om weer door te kunnen.”

Stroomopwaarts ondersteunt momenteel 581 klanten met problematische schulden in Schiedam. Een kleine minderheid van 49 mensen zit dus in het type saneringstraject waarop de nieuwe regels van toepassing zijn. In 2015 zijn door Stroomopwaarts 112 wettelijke schuldsaneringstrajecten succesvol afgerond en negentig zogenaamde 'minnelijke schuldregelingen' tot stand gekomen. “Niet iedereen slaagt voor een traject”, aldus Curfs. “Sommigen haken voortijdig af.”

Zij zou graag zien dat gemeenten meer regelruimte krijgen om maatwerk te leveren in de schuldsanering. Nu al kan overigens besloten worden tot een pauze bij het incasseren van schulden. Maar de gemeente kan dit nog niet afdwingen. Als één schuldeiser weigert mee te werken, kan zo een heel schuldsaneringsplan sneuvelen. Onder de nieuwe regels kan een gemeente naar de rechter stappen om een adempauze af te dwingen. Wijst een rechter dit toe, dan moeten schuldeisers voor maximaal zes maanden hun incasso-activiteiten opschorten.

Volgens Curfs zou het heel goed nieuws zijn als de nieuwe aanpak de stapeling van schulden bij diverse schuldeisers aanpakt. Dat is in haar ogen vaak het grootste probleem. “De afhankelijkheid van schuldeisers is lastig.”

Als zij het voor het zeggen zou hebben, zou daar nog meer nadruk op worden gelegd. “Als ik staatssecretaris was geweest had ik meer gestuurd op afspraken met de diverse schuldeisers, zeker daar waar dat publieke / semi-publieke instanties betreft als de belastingdienst.” Deze overheidsinstelling, die in Nederland de meeste publieke middelen genereert, heeft in schuldsituaties voorrang op andere schuldeisers. Dat kan lastig zijn, aldus Curfs. “Zij controleren achteraf de voorlopige teruggave. Als iemand een verkeerde opgave heeft gedaan, leidt dit tot een grote schuld. Omdat de belastingdienst voorrang heeft, belemmert de opstelling van de dienst saneringstrajecten. Ik zou dus wel afspraken willen maken met onder meer de belastingdienst om dit soort problemen te voorkomen.”

Een andere hartenwens van Curfs in deze is preventie. “Biedt daarom gemeenten meer middelen om te investeren in preventie. Voorkomen is zeker in dit geval beter dan genezen.”