De stad die je verrast

COLUMN - Zaterdagavond kwam ik thuis met aankopen waarvan ik nooit had gedacht dat ik ze in de binnenstad tegen het lijf zou lopen. Het waren ook in een ander opzicht toevalstreffers. Ik was er absoluut niet naar op zoek, maar ik had ze ineens in mijn handen. Dat zúlke boeken op een marktje in Schiedam zouden liggen, was een wonder. Later viel mijn oog op een in een langwerpig blok hout uitgesneden Maria bij mevrouw Toth in de winkel op de Hoogstraat.

Het was die zaterdagmiddag al bijzonder begonnen. Eindelijk zag ik op de Grote Markt Wiebe Hoogeveens Gulaschkanone in volle werking. Dat is een rijdende Duitse veldkeuken die – meen ik – tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn première beleefde. Je kunt er als het moet voor driehonderd man soep en stamppotten in koken. En dat met een allesbrander, want soldaten moeten het vaak doen met wat zij ter plekke vinden. Wiebe tikte zijn Gulaschkanone op de kop tijdens een reis door Duitsland. Nu reist hij straatfeesten en markten af, om met dit spectaculaire apparaat zijn eigengemaakte goulashsoep aan de man te brengen. De gulashkanone is namelijk een aanhangwagen die je makkelijk overal mee naar toe kunt nemen en op geaccidenteerd terrein of modderige vlaktes is hij speciaal gebouwd.

Op het boekenmarktje kocht ik daarna de memoires van de Franse schrijver en politicus Chateaubriand. Dat is een zeer interessante figuur die tijdens zijn leven – de Franse revolutie, Napoleon – voor héél hete vuren heeft gestaan en alle bekende mensen van zijn tijd kende. Hij geldt overigens ook als uitvinder van de naar hem genoemde supersteak voor twee personen en tevens - met de Engelsman Burke - als aartsvader van het conservatisme als politieke leer. Hij werd na veel vrolijke escapades ook nog eens een vroom katholiek, zodat die vondst van Maria wel bij de aanschaf van zijn memoires paste.

Die Maria is – denk ik – een product van de roomse kunstnijverheid uit de jaren twintig of dertig. De ontwerper heeft teruggegrepen op de middeleeuwen en ook wel een beetje op de Byzantijnse kunst. Het doet qua stijl ook wel een beetje denken aan de Gorzenkerk. Niet zoetelijk, zou broeder Valerius gezegd hebben, als ik er als zesdeklasser op de Jozefschool mee was aangekomen. En dat het om het wezen van Maria ging.

Ik was naar het centrum gekomen vanwege de vers- en de boekenmarkt. De middag kreeg een verrassend verloop.

Misschien is dat wel een mooi motto voor Schiedam: de stad die je verrast. Of beter: de stad waar je verrassende dingen vindt. Of het best: “De stad die je verrassingen mee naar huis geeft”.