Een monument voor Schiedamse drukkers

COLUMN - Sinds een week brengt een fraai monument in de vorm van een oud hekwerk eer aan de roemruchte werf Gusto. Dat smaakt naar meer. De scheepsbouw en de jenever zijn niet de enige 'iconische' bedrijfstakken van Schiedam.

Ook de grafische sector mag aanspraak maken op die titel. Schiedam was ooit een gunstige vestigingsplek voor drukkerijen, omdat de distillateurs allemaal etiketten wilden hebben voor op hun flessen. Ik heb zelf nog gezien hoe die op sissende en puffende Heidelbergpersen werden gemaakt, want mijn vader werkte bij drukkerij Steens op de Overschiesedwarsstraat. Daar reed hij elke ochtend op zijn gammele fiets heen met de middagboterham in een uitermate versleten aktetas. Soms vergat hij dat en dan kwam mijn moeder rond twaalf uur langs om het te brengen. Dan liep ik aan haar handje de drukkerij in langs de persen tot we helemaal achterin de zetterij bereikten waar mijn vader met een grijze stofjas en zethaak in de hand in de weer was met loden lettertjes die volgens een vast systeem in talloze smalle lades werden opgeborgen. Dat bestaat allemaal niet meer. De laatste vakman die het handzetten nog met veel liefde en vakmanschap beoefende was Bruno Cauwe op de Walvisstraat. Een paar maanden geleden hield hij er na decennia hard werken mee op om te verkassen naar het platteland van Noord-Beveland. Zijn persen wist hij onder te brengen bij een collega in Dordrecht die veel gevoel heeft voor de geschiedenis van het grafische vak.

Drukkerij Steens was gespecialiseerd in fraai kleurendrukwerk, zodat exporteurs van bloembollen het bedrijf wisten te vinden voor hun brochures, maar jeneveretiketten maakten een wezenlijk onderdeel uit van de productie. En zo had je vanouds meer drukkerijen in Schiedam. Om je in deze branche te handhaven had je veel vakmanschap nodig, want die etiketten moesten er prachtig uitzien. Je kon niet met een enigszins verschoven kleurstelling aankomen. Het moest allemaal perfect zijn.

Een beetje een buitenbeentje was het grote bedrijf van Roelants op de hoek van de Korte en de Lange Haven. Daar maakte men tot 1943 de Schiedamsche Courant, een dagblad met naast al het lokale nieuws ook de nodige nationale en internationale berichtgeving. Rond 1900 was het bovendien de grootste boekenuitgeverij van Nederland. Dat Charles Dickens hier populair werd is te danken aan de vertalingen die Roelants van zijn werken uitbracht. Later ging het bedrijf zich concentreren op reisbiljetten en toegangskaartjes.

Wij hebben in Schiedam naast dat Gustomonument standbeelden staan van de distillateur, de brandersknecht, de kuiper en de zakkendrager. Daar mag best een typograaf bij of een drukker.