Groeiend wantrouwen maakt opvattingen sneller zwart-wit

SCHIEDAM-  "In moeilijke tijden kijkt men vaak naar tegenstellingen in plaats van naar overeenkomsten. Dat zorgt ervoor dat we ons soms blindstaren op één kant van iets of iemand", stelde burgemeester Cor Lamers gisteravond tijdens Dodenherdenking in Schiedam. "Het wantrouwen neemt toe", aldus de burgemeester. "En we lopen wel heel snel achter meningen aan."

Corona zorgt voor zo'n moeilijke tijd, aldus Lamers. Niet alleen medisc, maar ook sociaal en economisch. "We zíén elkaar minder. Letterlijk en figuurlijk. Alles is digitaler. Opvattingen worden dan sneller zwart of wit. Eigen waarheden worden gevormd. In de digitale wereld kan je minder snel verschillen overbruggen of elkaar overtuigen. De nuance valt weg."

Het hele speech van de burgemeester bij het oorlogsmonument in de Plantage volgt hier.

"Vandaag herdenken we alle burgers en militairen die in het Koninkrijk der Nederlanden, of elders in de wereld, tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar ook bij oorlogen en vredesmissies erna zijn omgekomen. We herdenken de slachtoffers die begraven zijn op de Erehof in Schiedam. Ook daar liggen vandaag kransen. Net als bij het Herdenkingsmonument Indië- en Korea gevallenen op de Beukenhof. We houden er dit jaar geen fysieke herdenking, maar vergeten hen niet. We denken ook aan het Geuzenverzet. Dit jaar is het tachtig jaar geleden dat een groep van deze eerste Nederlandse verzetshelden gevangen werd genomen en geëxecuteerd.

Net als vorig jaar houden we een plechtigheid bij het monument op de Kop van de Plantage. De meesten van u moeten dat helaas thuis volgen. Door corona kunnen wij niet samenkomen zoals wij dat gewend zijn. Maar we zijn wel samen, door tegelijkertijd stil te staan bij het leed dat zo velen is aangedaan. Door hen die voor onze vrijheid vielen de eer te geven die zij verdienen. Door de mensen die vaak vanwege hun afkomst werden afgevoerd en vermoord in herinnering te houden. Herdenken doen wij nu. Waar we op dit moment ook zijn.

Beste inwoners, vorig jaar vierden wij 75 jaar vrijheid. Een vrijheid die wij verkregen door de offers van anderen. En het jaarthema 2021 is ‘na 75 jaar vrijheid’. Hoe gaan we met vrijheid om? Welke rol spelen wij daar zelf in? En wat vragen wij aan anderen? Dat vraagstuk speelt nu in Nederland misschien wel het heftigst sinds de Tweede Wereldoorlog. Door corona is er niet alleen een medische, maar ook een sociale en economische crisis. Dat werkt ook ontwrichtend. In moeilijke tijden kijkt men vaak naar tegenstellingen in plaats van naar overeenkomsten. Dat zorgt ervoor dat we ons soms blindstaren op één kant van iets of iemand. Het wantrouwen neemt toe. En we lopen wel heel snel achter meningen aan.

We zíén elkaar minder. Letterlijk en figuurlijk. Alles is digitaler. Opvattingen worden dan sneller zwart of wit. Eigen waarheden worden gevormd. In de digitale wereld kan je minder snel verschillen overbruggen of elkaar overtuigen. De nuance valt weg. Corrigeren of uitleggen is lastiger. Zo gaat dat ook met de meningen tussen mensen. De verschillen onderling. Die worden steeds meer zwart wit. Nu wij merken dat een normaal leven door corona ineens onderbroken kan worden, is de nuance in ons denken weg. Worden we sneller boos op een ander. Het gebrek aan tolerantie neemt toe. We worden onverdraagzamer en discriminatie, uitsluiting of geweld liggen op de loer. 

Maar als er één les is die wij moeten blijven onthouden, is dat we altijd respect voor elkaar moeten houden. We moeten blijven waken dat kwaad geen haat wordt. Meningsverschillen mogen er zijn. Verschillende standpunten mogen er zijn. Maar we zijn wel één samenleving. Waar je ruimte aan een ander gunt. Dat is ook vrijheid. Dat is ook een vrije democratie. We kunnen niet zonder tolerantie en verdraagzaamheid.  

Maar gelukkig zien wij ook veel voorbeelden waar wij juist nu wel de verbinding met elkaar vinden. Waarin wij elkaar helpen. Waarin buurtbewoners elkaar ondersteunen. Er ís perspectief uit de crisis. En daarbij ook perspectief in hoe wij met elkaar omgaan. Elkaar bijstaan en overeenkomsten zien. Samen kom je verder door elkaar te helpen. Dat blijkt nu ook. Onverdraagzaamheid is géén oplossing.

Dames en heren, jongens en meisjes, laten we de lessen uit het verleden meenemen naar het nu. Na 75 jaar vrijheid moet vrijheid ook echt vrijheid blijven. Daar blijven we voor strijden. Nu. Hier. In Schiedam. Maar ook elders in de wereld waar ook vandaag de dag nog steeds te veel oorlogen en conflicten zijn. Waar nog te veel uitsluiting, onverdraagzaamheid en intolerantie is. En we vergeten niet welke offers er zijn gebracht om vrijheid te verkrijgen. In de Tweede Wereldoorlog. Maar ook in al die oorlogen en vredesmissies erna. Door Nederlanders. Door Schiedammers. 

Gelukkig blijven er ook herdenkingsinitiatieven ontstaan. Sinds vorig jaar is er in het Julianapark een nieuw monument. Het initiatief voor dit Verzetsmonument-Schiedam is genomen door de Schiedamse Sociëteit De Vrijheid 1945. Deze wil daarmee de herinnering aan de Schiedamse Verzetstrijders tijdens de Tweede Wereldoorlog levend houden. Een prachtig eerbetoon dat aantoont dat wij hen die voor onze vrijheden streden, niet vergeten.

Wat vorig jaar helaas niet kon doorgaan was het leggen van de laatste uit een reeks Stolpersteine. Ik hoop dat het dit jaar wel lukt. Het is en blijft een mooi initiatief, dat zorgt voor een blijvende herinnering aan de Schiedammers die uit onze stad zijn afgevoerd. 

Want 76 jaar is in die zin slechts een getal. Herinneringen en verhalen van toen zijn ook nu nog steeds dichtbij. Het lijkt wel of ze dichterbij komen doordat juist de volgende generaties een toenemende interesse tonen. Dus ná 75 jaar vrijheid gaan wij door. Maar wel op een weg van respect, tolerantie en verdraagzaamheid. Laten we daar allemaal bij stil staan en daar vooral onze bijdrage aan leveren. 

Ik dank u voor uw aandacht."

Zie ook dit artikel in woord en beeld.