Illegaal bankieren

COLUMN - Een week of wat geleden is aan het Rubensplein een tabakszaakje gesloten omdat de eigenaar aan witwassen zou doen. Hij had 150.000 euro aan cash liggen met daarnaast ook nog eens 35000 illegale sigaretten.

Dit werpt licht op maatschappelijke veranderingen die momenteel in Nederland gaande zijn. Zo blijkt uit de vondst van die rookwaren dat zich inmiddels ook een tabaksmaffia aan het ontwikkelen is, naast of als onderdeel van de al bestaande drugsnetwerken. Dit is het gevolg van de enorme accijnsverhogingen op sigaretten uit de reguliere industrie. De overheid en de antirooklobby hopen op deze manier het roken te beperken en wie weet lukt dat ook. Tegelijkertijd scheppen ze echter een nieuw werkterrein voor smokkelaars van tabaksproducten. En je kunt natuurlijk ook ondergronds sigaretten produceren om die tegen lagere prijzen door te verkopen rechtstreeks aan de consument of aan gewone sigarenboeren die dan voor de hoofdprijs namaak Marlboro verkopen in plaats van de echte.

Gezien de grote problemen die politie en justitie hebben met de strijd tegen wietplantages en cocaïne, is het de vraag of zij dit er nog wel bij kunnen hebben. Dat van die sigaretten lijkt een toevalstreffer net als zoveel drugsvondsten. Misschien is de man op het Rubensplein zelfs door concurrenten verlinkt.

Ook die honderdvijftigduizend euro geven te denken. De politie heeft het in één adem over witwassen en illegaal bankieren. De betrokkenen zelf noemen hun praktijk hawala. Dat is een eeuwenoude manier om over grote afstanden betalingen te doen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de moderne banken zijn voortgekomen uit de Europese versie van hawala.

Stel, een garage in Palermo heeft nog tweehonderdvijftig euro van je te goed. Je vraagt je opa, die zijn oude dag in de Siciliaanse zon doorbrengt, om die 250 euro even langs te brengen. Dat is goed, zegt je opa, maar dan moet je ook wat voor mij doen. Mijn neef krijgt nog 250 euro van mij. Als jij die nou bij hem langs brengt, dan zijn we allebei kiet. En we besparen de transactiekosten van de bank.

Dat is hawala en of het werkt is een kwestie van vertrouwen. Dat wordt blijkbaar al eeuwen niet beschaamd. Die meneer van het Rubensplein verricht betaalopdrachten die hij van elders in de wereld krijgt. Daarvoor gebruikt hij zijn voorraad cash. Tegelijkertijd neemt hij euro´s in ontvangst van mensen die bijvoorbeeld geld naar de familie willen sturen. Het systeem werkt zo lang de deelnemers hun verplichtingen tegen elkaar weg kunnen strepen. Op die manier gaat er ook geen werkelijk geld van de ene plek naar de andere. Opa en zijn kleinzoon uit mijn voorbeeld deden het allemaal gratis. Wie zich professioneel met hawala bezighoudt, rekent een kleine commissie. Er is nog een verschil: in mijn voorbeeld gaat het om mensen die elkaar persoonlijk kennen. Bij de meeste hawalatransacties is dat niet het geval. Hoe voorkom je misbruik? De ontvanger van het geld krijgt een wachtwoord, dat ook aan de hawalaman wordt meegedeeld. Een uniek wachtwoord. Zo krijgt de juiste persoon het juiste bedrag.

Vroeger – in de tijd van de papieren post – was dit een moeizame aangelegenheid. Met mobiele telefonie is het een fluitje van een cent. Je kunt er bij wijze van spreken met twee telefoontjes voor zorgen dat je familie dezelfde dag nog het beloofde bedrag kan ophalen. Zonder gedoe. Zonder administratie. En zonder dat er een haan naar kraait. Behalve als er handhavers langskomen natuurlijk, die willen weten waar al dat geld voor bedoeld is.

Het mag niet, hawala, het is illegaal bankieren, het is zwarte markt, maar het is dankzij de moderne technologie een systeem dat vaak superieur is aan de service die banken verlenen als het gaat om het overbrengen van geld naar en van verre landen. Het laat geen sporen na. Het is goedkoop. Het is efficiënt. Het is razendsnel. Het kan ook door kleine ondernemers worden uitgeoefend. Die 150.000 euro was een prima handelsvoorraad.

Daarom denk ik dat hawala net als de verslaving aan drugs nog een hoge vlucht zal nemen, vooral als mensen in wier cultuur het niet zit ingebakken, het gemak en het voordeel ervan gaan inzien. En reguliere banken zijn toch al niet populair. Nederland heeft tenslotte ook massaal döner leren eten. Dan zal het met hawala wellicht ook zo gaan.

ps. In dit artikel stond eerder het begrip hawala enkele keren verkeerd vermeld.