Menselijke en onmenselijke verhalen bij de Stolpersteine

SCHIEDAM – De legging van de Stolpersteine is ieder jaar weer goed voor verhalen, wonderlijke verhalen, verschrikkelijke verhalen, verhalen van menselijke en onmenselijke ervaringen.

Zoals van de vrouw die twee weken geleden twee foto's naar Westerbork bracht. Zij had ze van haar vader, die 77 jaar geleden een kolenhandel had op de Maasdijk, aan de andere kant van het water van de Buitenhaven als waar vanmiddag de twee portretten van jonge vrouwen op straat stonden, voor enkele stenen en vijf netgelegde Stolpersteine. De stenen herdenken voortaan de twee vrouwen en hun familieleden van het gezin Frenkel – Van Geens, dat in de oorlog op nummer 177 in de Hoofdstraat woonde. De vader van het gezin gaf de vader van de vrouw die de foto's naar het herinneringscentrum bracht – en die vandaag aanwezig was – de foto's mee, met de opmerking om 'niet te vergeten'.

77 Jaar later kan een neef van moederszijde, meneer Joop Waterman, zelf geboren in Bergen-Belsen, de struikelstenen voor zijn familie onthullen en een Joods gebed uitspreken.

Of het verhaal van meneer Tokkie, enig overlevende van een familie met die naam. Een gezin Tokkie woonde in de oorlog in de Willem Brouwerstraat 2b, op de hoek met het Wilhelminaplein. Hij verzorgt heel vaak lezingen over de oorlog en het lot van de Joden, was onlangs nog twee weken in Auschwitz om onderzoek te doen naar het lot van zijn familie, en hield nu zijn verhaal voor het huis van zijn omgebrachte familie. “Emotioneel.”

Of dat van Elisabeth Rozenberg, die twee jaar geleden 'verliefd werd' op hetzelfde huis. Zonder de geschiedenis te kennen. Nu ze die heeft leren kennen, concludeert ze dat de oorlog 'een zwarte bladzijde' was in de geschiedenis van een mooi huis, dat 'niet in staat was de bewoners te beschermen tegen de Duitsers'. “De struikelstenen vertellen het trieste verloop van de familie, maar hiermee geven we ook aan dat wij hun niet vergeten zijn. We zullen dit huis met respect en met eerbied behandelen en zullen stil blijven staan bij het zien van de struikelstenen.”

Met dank aan John van Sliedregt, maker van de staande foto hieronder.

PS. Na publicatie is dit artikel gewijzigd, met name de naam van Joop Waterman en de relatie van dhr. Tokkie met zijn familie in de Brouwerstraat