'Minderheid, maar niet minder'

SCHIEDAM - “U bent een minderheid in getal, maar u bent niet minder.” Die woorden van Ahmed Aboutaleb weerklonken vanavond in de voormalige Magnalia Dei-kerk in Nieuwland, sinds bijna twee jaar het onderkomen van de Alevieten in Schiedam en omgeving.

Burgemeester Cor Lamers en zijn Rotterdamse collega Aboutaleb waren vanavond te gast in het Alevitisch Cultureel Centrum om de gemeenschap een hart onder de riem te steken. Alevieten zijn Turken die zich verwant voelen met Ali, familie van de profeet Mohammed. In Turkije zijn ze door de eeuwen heen vaak de onderliggende partij geweest, bijvoorbeeld omdat ze het opnamen voor de Armenen. Hun geloofsopvatting is een vrije, humanistische, zo vertelt Ayhan Pekdemir, Hagenees en vanavond ook te gast vanwege de bijzondere gelegenheid. “Voor onze bijeenkomsten is het zaak om als je ruzie hebt met iemand, het bij te leggen. En is dat niet gelukt, dan wordt daar in de gemeenschap over gesproken, om een oplossing te zoeken.” Die manier van doen weerspiegelt de levenswijze van de Alevieten, waarin het leven voor de regel staat, aldus Duzgun Kayak, voorzitter van het cultureel centrum.

Op hun beurt ontvingen beide burgemeesters vanavond informeel het 'ambassadeurschap' van de vereniging. “Om de integratie van onze gemeenschap in Nederland te bevorderen en ons Alevieten uit te dragen aan externe organisaties”, aldus Kayak.

Lamers vertelde de gemeenschap te hebben leren kennen als 'humaan, realistisch en open'. “U erkent de gelijkheid van man en vrouw, iets wat we in Nederland erg belangrijk vinden.” Collega Aboutaleb relativeerde die woorden even later: “Ik was blij om zojuist al die beelden te zien, met veel etende mensen. Eten is belangrijk voor u. Maar het valt op de foto's wel op: de vrouwen koken en de mannen eten.” Gelach was zijn deel. Sommige dingen zijn over de hele wereld te vergelijken...

Lamers onderstreepte dat juist een gemeenschap die te lijden heeft gehad, die zich vervolgd weet, geschikt is om een brugfunctie te vervullen. Dat deden de Alevieten ook vorig jaar, toen zich naar aanleiding van de groeiende polarisatie in Turkije, ook in Schiedam en Rotterdam moeilijkheden voordelen, met ingegooide ruiten en brandstichting in cultureel centra en buurthuizen van Turkse snit. Aboutaleb ontbood de verschillende facties op het stadhuis aan de Coolsingel. “We hebben elkaar indringend gesproken, om met elkaar te zorgen voor ontspanning.”

Aboutaleb brak in Nieuwland vanavond een lans voor de vrijheid van ieder om zijn of haar eigen keuzes te maken, ook waar het gaat om geloof. “Je kunt nooit van iemand vragen afstand te nemen van dat wat hij belangrijk vindt.” En ook niet om zich niet-verwant te voelen met mensen, groepen, gebruiken en levenswijzen in een land van herkomst. “We hebben in Rotterdam 174 nationaliteiten wonen. De band die die mensen hebben met groepen elders op de wereld is wezenlijk. Je kunt Koerden of Turks-nationalisten niet verbieden loyaliteit te hebben met wie dan ook."

Dat geldt ook voor wat je gelooft, al dan niet in machten buiten het natuurlijke. “Religie is geen jasje dat je uitdoet als je naar buiten gaat”, aldus Aboutaleb. “Dat vormt deel van een persoonlijk DNA van mensen. Een hoofddoek, een keppeltje of een kruisje, er moet ruimte zijn voor religie in de openbare ruimte.”

Dat ligt in Nederland niet zonder meer voor de hand, aldus de burgervader. “Hier hebben we de neiging om mensen in hokjes te stoppen. En wie niet precies ergens in past, die heeft een probleem.” Aboutaleb heeft naar eigen zeggen zeer geboeid het Samen op Weg-proces gevolgd. “Al die kleine splinters binnen de protestantse kerk, dat is toch wel, in ieder geval een beetje, toch, Cor, één kerk geworden. Al zijn er nog steeds kerken die zeggen liever op zichzelf in een garage bij elkaar te komen, dan in een grote kerk.”

Wat zeker niet moet gebeuren volgens Aboutaleb, die het afgelopen jaar naam heeft gemaakt als bruggenbouwer in moeilijke discussies over verschillen in afkomst, religie en loyaliteit naar aanleiding van geweld in het Midden-Oosten en dichtbij in Europa, is dat problemen van een thuisland worden geïmporteerd in Nederland. “Er zijn culturele minderheden die in hun land van geboorte of afkomst te maken hebben met vervolging. De angst zit er in. Het zou echt armoede zijn als we dat soort situaties hier in stand houden.” De Rotterdamse burgemeester gaf daarbij aan op te zullen treden mocht deze import van conflicten zich voordoen. “En hard ook als het moet.”

Aboutaleb noemde Zwitserland als 'een klein land, heel stabiel, heel welvarend' (velen dachten dat hij het over Nederland had) waar diversiteit niet gevreesd wordt, zoals in veel landen wel, bijvoorbeeld in Marokko waar de kleine Ahmed en familie zich als Berbers ook 'linguïstisch, juridisch achtergesteld' wisten. Dat doet zich voor daar waar mensen bang zijn van verschillen. “In Zwitserland zijn vier talen, en al die taalgebieden hebben hun eigen universiteiten en hun radio en televisie, en vechten doen ze niet.”

Waar het om gaat is om elkaar te ontmoeten, aldus Aboutaleb. Te werken aan de 'wij-samenleving'. “Om met elkaar kennis te maken. Dat is zo boeiend. Cor vertelt zijn verhaal, ik het mijne. Waarom is de ene dan minder als hij iets anders gelooft?”

De burgemeester ontving onlangs een nieuw boek van oud-senator Bas de Gaay Fortman. “Daarin gaat hij op zoek naar nieuwe vormen van leiderschap, die er uit bestaan mensen bij elkaar te brengen.” Dat is waar het vandaag de dag om gaat. “Voorwaarde is wel de inbreng van u allen”, meldde Aboutaleb aan de ruim tweehonderd Alevieten, uit Schiedam, Rotterdam en Vlaardingen. “Als actieve burgers in hun gemeenschap, met recht op hun eigen manier van zijn.”

Waarna Aboutaleb snel - na de nodige foto's en schouderklopjes - afscheid nam, om bij Sparta de wedstrijd te kunnen volgen.

Het Alevitisch Cultureel Centrum bedient het hele Rijnmond-gebied. Het is in 1987 opgericht en heeft lang een onderkomen gehad in de Rotterdamse Vijverhofstraat. In 2014 kocht de gemeenschap het pand van de Protestantse Kerk in Nederland aan de Albardastraat. De vereniging telt nu volgens Yildirim zeshonderd actieve leden. “Het blijft moeilijk om Alevieten te bereiken.” Ook al omdat deze gewend zijn hun identiteit te verbergen uit angst voor discriminatie. In het Rijnmond-gebied wonen naar verluidt ongeveer tienduizend Alevieten.

PS. De naam van de voorzitter van het cultureel centrum was in eerste instantie foutief weergegeven en is later aangepast