Pastoor Vismans, redder van de H. Liduina en de Singelkerk

IN MEMORIAM – Op het naambordje van zijn kamer in Frankeland stond: Pastoor Vismans. Gewoon zoals iedereen hem gekend heeft en aansprak. Zelf gebruikte hij wel zijn beide voornamen, Paulus Martinus, maar zijn roepnaam van jongsaf aan, Paul, werd slechts door intimi gebezigd.

Eigenlijk was hij voor alle Schiedammers een pastoor om u tegen te zeggen. Dat was wel merkwaardig, want hij kon bijzonder openhartig, humoristisch en ‘down to earth’ zijn, een naaste. Maar wel: monseigneur, mgr. Een bisschop of de paus noem je ook niet bij de voornaam en pastoor Vismans vertegenwoordigde in Schiedam de Kerk en de paus.

Donderdag kwam hij in Frankeland aan de Sint Liduinastraat te overlijden, 88 jaar oud. Het einde van een tijdperk, de laatste van het rijke Roomse leven – want de rooms-katholieke kerk heeft in Schiedam geen andere vertegenwoordiger gehad die zo geliefd was en zelfs populair was. Schiedam heeft ook wel wat aan hem te danken. Hij was niet alleen de motor achter de restauratie van de Singelkerk, maar hij toog persoonlijk naar het Vaticaan om bij paus Johannes Paulus II te bepleiten dat de kerk tot basiliek zou worden verheven, een basiliek gewijd aan de heilige maagd van Schiedam, het meisje Liedewij, wier verering als heilige door een eerdere paus was goedgekeurd.

Pastoor Vismans voelde zich bevoorrecht dat hij, na als kapelaan en pastoor werkzaam te zijn geweest in de Haagse parochie van de heilige Martha, het ambt mocht gaan uitoefenen in die bijzonder mooie neogotische kerk aan de Singel, ontworpen door Evert Margry (1841-1891), een leerling van de beroemde kerkenbouwer Pierre Cuypers (1827-1921). Pastoor Vismans verdiepte zich grondig in het leven van Liduina. Het was een persoonlijke interesse, maar ook belangstelling uit hoofde van zijn functie als pastoor van de parochies van de H. Liduina en Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans. Hij was zeer ingenomen met de opleving van de stille omgang in de Schiedamse binnenstad, gewijd aan Liduina op bijzondere dagen uit haar leven. De toewijding aan Liduina inspireerde hem om die gang naar het Vaticaan te maken om de kerk tot basilica minor verheven te krijgen. Hij zou eens zeggen: “Ik heb in mijn leven slechts twee vrouwen gediend: de heilige Martha en de heilige Liduina.”

Het is geen geheim dat pastoor Vismans niets zag in moderne kerkgebouwen. Schoenendozen. Als zoon van een scheepstimmerman had hij bewondering voor aloude ambachten en de schoonheid die eruit voortkwam. Dagelijks zag hij de resultaten van bouwkunst om zich heen terug. 

Een eerdere Paulus was ook pastoor te Schiedam. Deze Paulus van Leeuwen haalde in 1870 de relieken van Liduina terug uit Brussel. Hij was de stichter van de Frankelandsekerk, in feite de eerste Sint Liduinakerk. Een eeuw later, in een tijd van culturele onbezonnenheid in de Kerk, werd deze prachtige bedevaartskerk aan de Nieuwe Haven gesloopt. Alle zaken omtrent Liduina werden overgebracht naar Huize Frankeland en de Singelkerk. Een groep verontruste rooms-katholieken, die zich beijverden voor herleving van de Liduina-verering, zag zich gesteund met de komst van pastoor Vismans in 1981. Hij zette Liduina weer op de kaart en bedacht een programma om jaarlijks haar gedachtenis weer vorm te geven. 

“Als Vismans er niet was geweest, dan was er wel een ander…” Die opvatting is verre van vanzelfsprekend. Pastoor Vismans redde de Schiedamse heilige, hij redde met zijn restauratieplan de Singelkerk – dat plan begon met gevallen gesteente op de stoep van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg in Zeist te leggen. In zijn strijd werd pastoor Vismans van harte gesteund door de Rotterdamse bisschop mgr. Philippe Bär. Nadat de kerk door ‘Rome’ op 18 juni 1990 verheven was tot Liduina Basiliek, ging het jaar daarna een grote delegatie naar Rome om paus Johannes Paulus II te bedanken. Pastoor en parochianen werden ontvangen in het pauselijke privépaleis Castel Gandolfo.

Pastoor Vismans was geregeld te horen op Radio Rijnmond en kwam ook op andere wijzen in het nieuws, zoals in 2009, toen hij vastzat in de lift en te laat in de basiliek kwam voor de zondag van Palmpasen. Door de Marathon van Rotterdam juist die dag duurde het nogal lang eer de hulpdiensten in Schiedam waren

 “Gesterkt door het Heilig Sacrament van de Ziekenzalving en gelovend in de verrijzenis en het eeuwig leven is van ons heengegaan mgr. Paulus Martinus Vismans", meldt Ton van der Horst van Antonium Begrafenis & Crematieverzorging op de overlijdenskaart van Paul Vismans.

Vrijdagavond om 19.00 uur is er een H. Eucharistieviering in ‘zijn’ basiliek van de Heilige Liduina en Onze-Lieve-Vrouw Rozenkrans. Zaterdagochtend om 10.30 uur is er de pontificale H. Mis van Requiem met hoofdcelebrant bisschop mgr. Hans van den Hende. Aansluitend wordt pastoor Vismans begraven in het graf bij zijn ouders. Dat zal rond 12.30 uur zijn.

Pastoor Vismans was ere-kapelaan van Zijne Heiligheid de Paus en Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij was drager van de Aleida-penning van de stad Schiedam.