Rotterdam: geen woningbouw in Spaanse Polder en Noord-West

SCHIEDAM – Waar de Merwehaven en omgeving een totale karakterverandering ondergaat, met woningbouw en culturele bestemmingen, daar bieden de andere bedrijventerreinen in het grensgebied tussen Rotterdam en Schiedam absoluut geen ruimte voor woningbouw.

De Spaanse Polder en Noord-West zullen de komende vijftien jaar nog zo in trek zijn voor bedrijfsvestigingen dat de gemeente Rotterdam voluit voor deze bestemming kiest. Geen mengvormen met woningen, zelfs geen bedrijfswoningen. Dat blijkt uit de nota ‘Ruimte voor bedrijven’. Daarin beschrijft de Rotterdamse dienst Stadsontwikkeling de bedrijfsruimtekoersen in alle gebieden van de Maasstad tot 2030.

Voor Schiedam is die visie relevant vanwege de wederzijdse invloed op de Rotterdamse en Schiedamse delen van de Spaanse Polder. Als er aan Rotterdamse kant volop wordt ingezet op bedrijvigheid, dan ligt het minder voor de hand dat er aan Schiedamse zijde wel woningbouw komt – als de gemeente Schiedam het al zou overwegen. 
Vooralsnog beperkt de woningbouwbehoefte van Schiedam zich tot het gebied Schieveste, achter station Schiedam-Centrum en tussen de spoorlijn en de A20.  

Het Schiedamse ’s-Graveland, het Schiedamse en Rotterdamse deel van de Spaanse Polder en het noordelijk aangrenzende Noord-West vormen het grootste aaneengesloten kantoor- en industriegebied van Nederland.  

De woonwijken Schiedam-Oost en Oud-Mathenesse (Landenbuurt) aan weerszijden van de Hogenbanweg vormen het enige grensgebied tussen Schiedam en Rotterdam waar geen bedrijventerreinen zijn.  

In het zuiden bevinden zich de Merwehaven en Nieuw-Mathenesse. 
Ten noorden van de Hoekse Lijn ligt Schieveste (met uitstraling naar Vreelust aan de Tjalklaan). 
Ten noorden van de A20 ligt de Spaanse Polder (aan weerszijden van de Matlingeweg). 
En ten noorden van de Schiedamse Schie ligt Noord-West in het grootste deel van de Oost-Abtspolder. De gemeentegrens van Schiedam en Rotterdam ter hoogte van Noord-West loopt min of meer parallel aan de Polderweg in Kethel.  

De ontwikkelingen aan Rotterdamse zijde zijn direct van invloed op Schiedam, omdat er sprake is van een aaneengesloten kantoor- en industriegebied – en met de mogelijkheid om vanaf de ’s-Gravelandseweg nabij de Gamma een wegverbinding te realiseren naar Noord-West.  

Spaanse Polder 
De Spaanse Polder is een bedrijventerrein met een omvang van 116 hectare. Het terrein is gedurende negentig jaar ontwikkeld en gegroeid. Op het terrein bevindt zich een grote variëteit aan bedrijven, van groothandel tot garages. Er bevinden zich ook  foodgerelateerde bedrijven, zoals Campina, de Sligro, de Zegro, Schmidt Zeevis en Verstegen Spices & Sauces. In de panden van de Groothandelsmarkt zit een groot aantal foodbedrijven dicht bij elkaar. Aan de zuidzijde van het terrein is de Van Nelle Ontwerpfabriek gevestigd, die (met Unesco-status) dienst doet als evenementenlocatie.

De Spaanse Polder is via de Schie bereikbaar dankzij vijf insteekhavens. Het is een ‘klassiek, kleinschalig werkmilieu’ zowel als een ‘industrieel werkmilieu’. Het biedt plaats aan bedrijven uit de zwaarste milieucategorieën. Het bedrijventerrein is het enige in Zuid-Holland dat bedrijven tot en met milieucategorie 5.3 toelaat en toch praktisch in de stad is gelegen (nabijheid Overschie, Blijdorp en Kethel).

De Spaanse Polder blijft een zeer kansrijke plek is voor de zwaardere industrie, stadsdistributie en circulaire economie (peilers onder de nieuwe economie). Het is een aantrekkelijke vestigingslocatie voor de (maak)industrie, groothandel, food, bouw en transport en logistiek gericht op de bevoorrading van de stedelijke omgeving. Daarnaast liggen er kansen voor het vestigen van scale-ups die uit hun start-up locatie elders in de stad zijn gegroeid. Gezien de kansrijkheid voor deze functies en de focus hierop voor de komende vijftien jaar, is de ontwikkeling van woningbouw op dit industrieterrein niet aan de orde.  

Noordwest 
Het bedrijventerrein Noordwest is sinds de jaren tachtig ontwikkeld en is nu uitgegroeid tot een ruim en overzichtelijk opgezet bedrijventerrein. Op het terrein bevinden zich zowel kleinere bedrijfsunits als grotere panden voor groothandel en logistiek. De gebruikers op dit terrein profiteren van de goede uitvalswegen (A20, A13, Doenkade) en de ligging nabij Rotterdam The Hague Airport.

Noordwest bevat delen die worden getypeerd als een ‘klassiek, kleinschalig werkmilieu’ en delen die worden getypeerd als  ‘klassiek, grootschalig werkmilieu’. Op het terrein worden bedrijven met een maximale milieuhindercategorie van 4.2 toegestaan. Aan de randen van het terrein zijn alleen lagere milieucategorieën toegestaan om overlast naar omwonenden (Overschie, Kethel) te voorkomen. Door de ligging van het terrein in de aanvliegroute van het vliegveld zijn er beperkingen aan de bouwhoogte.  

Noord-West wordt in feite beschouwd als integraal onderdeel van de Spaanse Polder. In de ruimtelijke-economische verkenning staat aangegeven dat Noordwest een zeer kansrijke plek is voor productiebedrijven en stadsdistributie. Ook voor dit bedrijventerrein geldt dat de ontwikkeling van woningbouw de komende vijftien jaar niet aan de orde is.   

Merwehaven 
De Merwehaven en het Vierhavensgebied (tezamen M4H) is een oud haventerrein van circa 125 hectare gelegen aan de rechter Maasoever. Het terrein is rond 1930 aangelegd en was een grote fruithaven met opslag en overslag. Momenteel zijn er nog bedrijven gevestigd die zich met fruit bezighouden (het sappencluster). Het M4H-gebied kent heden ten dage diverse vestigingsmilieus, een gedifferentieerd economisch gebruik en grote verschillen in ruimtelijke en bebouwingsintensiteit.  

Waar in de havenbekkenzones (Merwehaven en Vierhavens) havengebonden logistieke activiteiten (nog) domineren, kent de omgeving Helmontstraat een diverser economisch profiel en zijn in het gebied Marconiplein overwegend kantoorgebonden bedrijven en instellingen gevestigd.

Doordat de Rotterdamse havenactiviteiten steeds meer verschuiven (richting Maasvlakte), wordt het M4H-gebied getransformeerd naar een stedelijk gebied met een mix aan (creatieve) functies. In de voormalige kantoorpanden van het Havenbedrijf worden ook creatieve ondernemers gehuisvest. Er is nog geen vastgesteld bestemmingsplan voor het gebied. Wel is een Visie Rotterdam Makers District (2017) en een Ruimtelijk Raamwerk (2019) vastgesteld die richtinggevend zijn voor het ontwikkelperspectief.  

Het ontwikkelperspectief speelt in op de (binnen)stedelijke ligging van het gebied, de sterke ruimtelijk-economische onderbenutting (lage economische dichtheden) op dit moment en de goede bereikbaarheid, ook met openbaar vervoer. 
Per saldo wordt het economisch ruimtegebruik in M4H sterk geïntensiveerd en neemt het stadsgebonden karakter van het bedrijvenprofiel toe.