Schiedam voor wat betreft welvaart niet bij besten klas

SCHIEDAM - Schiedam doet het niet erg goed in het scheppen van welvaart voor zijn inwoners, als je dat afzet tegen de andere Nederlandse gemeenten. De stad behoort op 24 vergeleken punten in zijn prestaties tot het onderste kwart van het land. Op zes punten behoort Schiedam tot het beste kwart van de klas.

Uiteraard is het een ingewikkelde vergelijking, die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft gemaakt, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Want hoe meet je welvaart? 

Als eerste maakte het CBS voor het samenstellen van de regionale Monitor Brede Welvaart 2022, onderscheid tussen 'brede welvaart hier en nu’ en 'brede welvaart later'. Brede welvaart ‘hier en nu’ gaat over de kwaliteit van leven en de omgeving waarin mensen leven. "Dit gaat over het ervaren van welzijn, materiële welvaart, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu", aldus het CBS. Brede welvaart ‘later’ gaat over de sociale, economische, menselijke en natuurlijke hulpbronnen die volgende generaties nodig hebben om tenminste hetzelfde niveau van brede welvaart te kunnen bereiken als de huidige generatie. In totaal werden 42 indicatoren van allerlei allooi gebruikt om tot vergelijkingen te komen. 

Voor heel Nederland geldt volgens het CBS dat de welvaart die we nu ervaren vooral stabiel blijft, of zelfs iets toeneemt. "Op veel plaatsen in Nederland nam de brede welvaart toe op de onderdelen materiële welvaart, arbeid en vrije tijd, en veiligheid." Over wat we voor de toekomst weten te scheppen is het statistisch bureau minder positief. "Vooral de onderdelen economie en natuurlijk kapitaal scoren lager." Het CBS meet sinds 2020 de brede welvaart op regionaal niveau. 

Om gemeenten te vergelijken zette het CBS alle steden en dorpen op alle 42 vergeleken gebieden op een rijtje. Kwam je in zo'n rijtje bij de bovenste 25 procent dan leverde dat een punt op in het ene overzicht, hoorde je als gemeente tot de onderste 25 procent dan was dat een punt in het andere rijtje. Bovendien verdeelde het CBS de 42 indicatoren in optellend tot de 'hier en nu' welvaart en die bijdragend aan de welvaart van de toekomst.

In de 'hier en nu'-vergelijking komt Schiedam tot vijf plaatsen in het topkwart en zestien in het laagste kwart. Ter vergelijking: Vlaardingen komt ook vijf keer in het topkwart en veertien keer in het laagste kwart. Rotterdam scoort vier-twintig. Midden-Delfland komt elf keer tot het topsegment en drie keer in het onderste deel voor. Voor Delft is dit acht-elf. 

In een toelichting schetst het CBS de grote lijnen achter die 'lijstjes'. "De brede welvaart ‘hier en nu’ ontwikkelt zich op veel onderdelen positief. De meeste indicatoren voor de brede welvaart ‘hier en nu’ zijn in de laatste acht jaar gestegen of stabiel gebleven. Op veel plaatsen in Nederland stijgen de materiële welvaart, arbeid en vrije tijd en veiligheid."

Een dissonant is het wonen; daar daalt in veel gemeenten de tevredenheid. "Dit komt vooral doordat de afstand tot voorzieningen toeneemt. Ook de hoeveelheid natuurgebied per inwoner neemt op veel plaatsen af. Een positieve uitkomst is dat op veel plaatsen de afstand tot openbaar groen afneemt, en dat de hoeveelheid fijnstofemissie en broeikasgasemissie daalt." 

De ontwikkeling van de brede welvaart ‘later’ is minder gunstig, aldus het CBS. "Vooral het economisch en natuurlijk kapitaal staan onder druk. Zo neemt in veel regio’s de gemiddelde schuld per huishouden trendmatig toe. In een aantal regio’s neemt de hoeveelheid groen-blauwe ruimte (een indicator voor de natuur) af.

Gemeenten in Groningen, Flevoland, Limburg en Drenthe staan relatief vaak onderaan de ranglijst van de brede welvaart ‘hier en nu’. Gemeenten in Zuid-Holland en Noord-Holland hebben een relatief lagere brede welvaart ‘later’. 

De stedelijkheidsgraad van gemeenten kan sommige verschillen verklaren, aldus het CBS. "De grote steden staan bij veel indicatoren onderaan de ranglijst van de regionale brede welvaart. Stedelingen hebben gemiddeld genomen een minder goede gezondheid, een lager doorsnee besteedbaar inkomen, een minder veilige en schone leefomgeving en minder sociale cohesie. Al lijkt de veiligheid in (sterk) verstedelijkte gemeenten toe te nemen."

In de welvaart 'later' komt Schiedam niet verder dan één positie in het topkwart. Hierbij is aangetekend dat van de 42 flink meer dan de helft behoort tot de indicator voor de welvaart 'hier en nu'. Acht keer behoort Schiedam tot het onderste kwart in de vergelijking van de gemeenten voor wat betreft de toekomstige welvaart. Weer dezelfde cijfers voor Vlaardingen (een-zeven), Rotterdam (een-elf), Midden-Delfland (vier-twee) en Delft (twee-zes).

Uitzonderlijk op het lijstje actuele welvaart doen Castricum en Zwolle het (met achttien en vijftien vermeldingen in het beste kwart). Ook het Westland komt hier tot dertien vermeldingen. Net Rotterdam komt Lelystad slecht uit de bus met dus twintig posities in het onderste kwart. Den Haag komt tot negentien, Amsterdam en Heerlen tot achttien vermeldingen (Schiedam dus zestien keer, net als Zaanstad). Steden en dorpen als Dordrecht, Sittard-Geleen, Oldambt, Zoetermeer, Emmen en Terneuzen komen tot vijftien vermeldingen

Op de lijst voor de toekomstige welvaart doet Hilvarenbeek het veruit het best, met tien vermeldingen. Verder doen vooral plattelandsgemeenten in Overijssel en Drente het hier goed. Rotterdam komt het vaakst uit in het onderste deel, met dus elf vermeldingen. Ook Zwijndrecht (tien keer) en Geertruidenberg, Tilburg en Utrecht (negen keer) doen het niet best. Vergelijkbaar met Schiedam zijn gemeenten als Maassluis, Tiel, Den Bosch, Breda, Sliedrecht, Waalwijk, Katwijk, Alblasserdam en Heerlen.

PS. Bovenstaande video is een ouder filmpje waarin de werking van het onderzoek naar brede welvaart wordt uitgelegd.