Stadhoudershof: eerherstel van beeldbepalende locatie

SCHIEDAM – Het rijksmonument Neptunus brandde in de vroege ochtend van zaterdag 9 juni 2007 geheel uit. Er was een soort geïmproviseerde kringloopwinkel gevestigd. Tientallen brandweerlieden waren urenlang bezig en enkele woonbootbewoners in de Westerhaven moesten worden geëvacueerd. 
Alleen de voorgevel bleef overeind, zij het gestut door zes zeecontainers en later door een stalen constructie. Zo stond de ruïne er jarenlang bij – beeldbepalend, maar op een zo heel andere manier dan de vroegere branderij uit 1870 die samen met het belendende perceel Mercurius een visitekaartje van de eclectische stijl was. De vele dagelijkse voorbijgangers en omwonenden vroegen zich al die tijd af waarom het monument niet werd gerestaureerd. 
Ze hebben elf jaar moeten wachten. Woensdagmiddag sloeg de wethouder voor bouwen en wonen, Fahid Minhas, de eerste paal voor wat een heel bijzonder project belooft te worden. Stadhoudershof heet het. Achter de voorgevel verrijst een kleinschalig, uniek en intiem wooncomplex van zes ruime appartementen, elk met een eigen karakter. 
Twee appartementen bevinden zich op de begane grond en de etage van Mercurius. De allure van de historische architectuur, de hoge verdiepingen, de sierlijke gietijzeren kolommen en de houten balken en spanten geven deze woningen een zeldzame charme. Het rijksmonument wordt volledig gemoderniseerd en hoogwaardig geïsoleerd. 
De fraaie poort in de rijk gedecoreerde gevel van Neptunus zal opnieuw dienen als hoofdentree, die toegang geeft tot een oase van rust: de gemeenschappelijke wintertuin. Vanuit hier worden de appartementen ontsloten, op de verdieping via een sierlijk gebogen trap of een lift.  

De woningen in branderij Mercurius genieten de lusten zowel van de historische grandeur als van modern gemak. Hoge verdiepingen, de oorspronkelijke houten balken en de gietijzeren kolommen geven de woningen een unieke sfeer. Hoogwaardige isolatie, triple-beglazing en een bodemwarmte-installatie maken dit monument heel comfortabel.

In de loop der tijd zijn er in het oorspronkelijke bouwvolume vele aanpassingen gemaakt, met name in de zij- en achtergevels. De oorspronkelijke kleine raampjes zijn goeddeels verdwenen en vervangen door een ratjetoe van grote, rechthoekige gevelopeningen. De gevels worden niet teruggebracht in de oude staat, maar de verschillende tijdlagen van het pand worden geconserveerd. De rijke variatie aan gevelopeningen wordt gestructureerd en hergebruikt om een ruime hoeveelheid licht in de woningen te werpen. 
De royale ruimtelijkheid van de oude branderij vormt ook in de nieuwbouw een belangrijk uitgangspunt. Grote, vrij in te delen woonruimtes met een vrije verdiepingshoogte van drie meter of meer zijn de norm, vloeiend verbonden met flinke buitenruimtes. Ook in de nieuwbouw is elke woning uniek met duidelijk onderscheidende kwaliteiten, zoals een tuin, patio, dakterras of vide.

De vorm van het gebouw maakt de overgang tussen de Stadhouderslaan en de Westerkade tot een logisch geheel. In het verlengde hiervan slaat de architectonische uitwerking een brug tussen de jaren-dertig-architectuur van de laan en de baksteenarchitectuur van de branderijen aan de kade. 
De gevel heeft een grote mate van dieptewerking en bestaat vooral uit een speels raamwerk van witte gevelbanden en kolommen, met flinke vlakken metselwerk en grote gevelopeningen. De architectuur gebruikt aanleidingen uit de omgeving om een gebouw met historische allure neer te zetten, maar ook duidelijk met een hedendaagse karakteristiek.

Het ontwerp is van het aan de weg timmerende bureau Architéma van Henk Magrijn en Ralph van de Donk met hun team bestaande uit Michiel Bosch, Pieter van Hall en Ruben Merkx. Het bureau is gevestigd aan de Gerrit Verboonstraat 15 in Schiedam.

Opdrachtgever is Vink & Co. Holding met Uvago BV.

Aannemer is het Rhoonse bouw- en aannemingsbedrijf Zoeteman.