B&W wil sluitende begroting, maar die is er niet (2)

ACHTERGROND - Schiedam duikt de rode cijfers in. Voor komend jaar komt de stad 8,2 miljoen euro tekort. B&W kondigen aan geen genoegen te nemen met tekorten, maar ook geen paniekvoetbal te willen gaan spelen.

B&W, met name wethouder Financiën Duncan Ruseler, heeft op een rijtje gezet hoe de stad er momenteel voorstaat. In eerste instantie financieel, maar ook naar de woningvoorraad en het besteedbaar inkomen van de Schiedammers wordt gekeken in het Koersdocument, dat aan de raad wordt gepresenteerd.

Daaruit blijkt dat de stad afstevent op een tekort van 8,2 miljoen euro in 2021, en van 8,8 miljoen het jaar erop. In de jaren daarna kalven de rode cijfers wat af: naar 7, 3 en 6,8 miljoen in 2023 en 24.

Maar, zo waarschuwden Ruseler en burgemeester Cor Lamers vandaag in een toelichting aan de pers: dat is nog exclusief de kosten die gemaakt worden vanwege de Coronacrisis.

De bestuurders benadrukken ook dat het gaat om een tussenstand. Zie het zo dat B&W de vinger aan de pols houdt, voortdurend een financiële recapitulatie maakt, en dat vandaag een streep onder de te verwachten uitgaven en inkomsten is gezet.

Dat doet B&W volgens Lamers om het voor de raad mogelijk te maken om op de voet de gang van zaken te volgen. Want anders dan andere jaren stelt het college geen Zomernota op. Dat was altijd een soort financiële tussenstand, waarin door B&W ook voorstellen voor nieuw beleid werden gedaan en waarover de raad besluiten kon nemen. Die zijn er dit jaar niet; het presidium van de raad besloot de Zomernota dit jaar over te slaan, omdat vanwege de Coronacrisis in feite geen zinnig wordt te zeggen viel over de financiële staat van de stad.

Dat moet de komende maanden anders worden, uiteraard. De zogenaamde meicirculaire, een belangrijk document waarin de rijksoverheid aankondigt welke middelen Schiedam kan verwachten vanuit Den Haag, is ondertussen uit. Wethouder Ruseler kon vandaag melden dat die er ‘positief’ uitziet. “Misschien dat het eentiende van ons tekort verhelpt.” Hij hoopt dat daar in de septembercirculair nog wat meer bijkomt.

Want de stad moet aan de bak. “We zitten in zwaar weer”, aldus Lamers. De overheid – in casu de provincie – neemt geen genoegen met rode cijfers onder aan de begroting, en de Schiedamse bestuurders hoeven slechts een paar kilometer naar het westen te kijken om te zien wat het betekent als er in die situatie geen verandering komt. “Dat wil je echt niet”, aldus Ruseler. In feite sta je als stad onder curatele en kan de provincie allerlei ingrijpende ontwikkelingen afdwingen, tot er een positief saldo rest van inkomsten en uitgaven. Dat kan – in een lang traject weliswaar, waar Vlaardingen nu middenin zit – betekenen dat de stad belastingen moet verhogen of allerlei ‘ombuigingen’ moet doen.

Schiedam merkt nu ook de gevolgen van de Vlaardingse noodzaak tot ombuigen, bezuinigen. De grootste opdracht wordt door het Vlaardingse stadsbestuur neergelegd bij het zogenaamde sociaal domein: de WMO, de jeugdzorg, de Participatiewet. Instanties als Minters en Stroomopwaarts moeten in Vlaardingen in miljoen minder uitgeven, tot elf miljoen in 2023. Maar Schiedam zit wel met Vlaardingen – en Maassluis in gemeenschappelijke regelingen, bijvoorbeeld die van Stroomopwaarts en ook ROG-plus. Volgens het Koersdocument levert dit sociaal domein Schiedam de komende jaren een tekort op van 6,2 miljoen volgend jaar, tot 4,4, 4,5 en 4,7 miljoen in de jaren daarop. Duidelijk lijkt dus dat daar iets moet gebeuren.

Maar het Schiedamse college was onaangenaam verrast toen het onlangs vanuit Vlaardingen werd geïnformeerd over de stand van zaken. Lamers: “We voelen ons niet gecommitteerd aan de keuze van Vlaardingen. Wel om dit in een gezamenlijk traject aan te pakken.” Schiedam wil dus niet zonder meer mee in de Vlaardingse bezuinigingsdrift. De drie steden gaan werken aan een gezamenlijke analyse om helder te krijgen wat er nu precies aan de hand is.

Dat zal niet in een vloek en een zucht leiden tot het terugbrengen van de tekorten, zo lieten Ruseler en Lamers vanmiddag weten. “Natuurlijk kun je heel snel financieel alles terugbrengen naar nul (dus geen tekorten)”, aldus de wethouder Financiën. “Maar we willen niet vanuit paniekvoetbal keiharde keuzes gaan maken. We willen het aanpakken vanuit de inhoud.”

Daarmee bedoelt hij dat Schiedam echt op basis van creatieve veranderingen, ontschotting, een efficiëntere aanpak tot besparingen wil komen. Hoe die er precies uitzien moet duidelijk worden als de verschillende onderzoeksopdrachten die B&W heeft neergelegd om tot een sluitende begroting te komen, tot resultaat zijn gekomen. Ook hier geldt weer: de raad wordt van harte uitgenodigd om mee te denken.

De twee bestuurders hebben daarbovenop hun hoop op Den Haag gevestigd. Vanuit hun beider netwerken weten ze dat al voor de Coronacrisis zestig procent van de gemeenten in Nederland in de financiële problemen verkeert. “Dat zal nu nog veel hoger liggen”, aldus Ruseler. “En dat terwijl de staat vorig jaar tien miljard euro overhield. Dan vraag je je af of het realistisch is.” Dan vraag je je af of de ‘transitie en transformatie’ als gevolg van de jeugdzorg, WMO en Participatiewet op een reële manier is gebeurd. Of dat de rijksoverheid deze zorg in het sociaal domein botweg over de schutting heeft gezet naar de gemeenten en die met te weinig middelen het onmogelijke vraagt. “Ook in Schiedam hebben we gezien dat extra middelen van het rijk in het financieel domein, uitgegeven zijn in het sociaal domein. Dat verdringingseffect treedt hier ook op.” Zo duwt het sociaal domein volgens hem steeds meer andere posten op de gemeentelijke begroting weg.

Vanuit de VNG, de G4, de G40, vanuit alle gemeentelijke lobbyclubs wordt er nu druk uitgeoefend op het kabinet om een de grote financiële krapte bij de gemeenten iets te doen. Het zou ook wel heel cru zijn als de regering met miljardenpakketten aan steun de financiële gevolgen van de Corona-uitbraak voor werkgevers, werknemers en ondernemers verzacht, terwijl de mensen met een uitkering, hoge financiële kosten aan medische voorzieningen en schulden het gelag betalen.