Rechter: Syri is onrechtmatig

DEN HAAG - Het Systeem Risico Indicatie (Syri) is in strijd met het recht. Dat concludeert de rechtbank in Den Haag is een uitspraak die gisteren bekend werd.

Syri is een wettelijk instrument dat de overheid gebruikt voor de bestrijding van fraude op bijvoorbeeld het terrein van uitkeringen, toeslagen en belastingen. De rechtbank is van oordeel dat de wetgeving die de inzet van het systeem regelt, niet voldoet aan artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten voor de Mens (EVRM). Dit artikel beschermt het recht op respect voor het privéleven.

Vorig jaar maakte de fractie van Denk in de Schiedamse gemeenteraad bezwaar tegen de inzet van Syri; het zou discriminerend werken. De fractie stelde dat fraude aangepakt moet worden, maar dat tegelijkertijd ook sprake moet zijn van ordentelijkheid, rechtsstatelijkheid en gelijkheid bij fraudebestrijding. B&W antwoordde op de vragen van Denk dat in Schiedam in de strijd tegen belastingfraude en onrechtmatig gebruik van uitkeringen, geen gebruik wordt gemaakt van het systeem. Zie dit artikel.

De rechtbank moest toetsen of de Syri-wetgeving in strijd is met eenieder verbindende bepalingen van internationaal of Europees recht. Artikel 8 lid 2 van het EVRM vereist een ‘fair balance’ (een redelijke verhouding) tussen het maatschappelijk belang dat de wetgeving dient (bestrijden van fraude0 en de inbreuk op het privéleven die de wetgeving maakt. De rechtbank stelt dat de wetgeving in haar huidige vorm die toets niet doorstaat: er is hier geen sprake van een voldoende gerechtvaardigde inbreuk op het privéleven. De wetgeving is wat betreft de inzet van Syri onvoldoende inzichtelijk en controleerbaar, aldus de rechtbank. De wetgeving is onrechtmatig, want in strijd met hoger recht en dus onverbindend. 

Een aantal maatschappelijke organisaties, waaronder het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, en twee burgers hebben deze procedure tegen de Staat aangespannen. De FNV heeft zich aan de zijde van eisers gevoegd. Eisers willen een ‘halt’ toeroepen aan het gebruik van Syri. Zij vinden dat de overheid ermee een ontoelaatbare inbreuk maakt op mensenrechten. De Staat is het niet eens met dit standpunt. De Staat heeft naar voren gebracht dat de Syri-wetgeving voldoende waarborgen bevat om de privacy van eenieder te beschermen.