'Dat je voelt hoe mooi theater is...'

SCHIEDAM – De stad uit laten lopen voor De Heksen. Dat is toch wel zo'n beetje de droom van De Stokerij. Een droom waaraan hard gewerkt wordt.

Een echte 'Schiedamse' productie moet het worden, het kersttheater naar een boek van Roald Dahl (1983). Mogelijk de laatste keer overigens dat zijn 'De Heksen' op de planken kan worden gebracht, want de rechten op het werk zijn met ingang van volgend jaar verkocht, zo weet regisseur Koen Wouterse te vertellen bij de presentatie van het stuk.

Dat is 'doodeng maar grappig'. Dahl neemt kinderen serieus, weet Wouterse. Geen enkel personage, geen enkele rol is normaal. “De held is een dik verwend joch, een dierenbeul en egoïstisch.” Het is de kracht van Dahl: geen poeslief geneuzel, maar 'een nietsontziend' stuk. “De twee hoofdrollen worden vrienden, maar zijn niet lief tegen elkaar.” Zegt de een tegen de ander bij het afscheid: tot ziens schele. Dahl was er volgens Wouterse een kei in te verhalen over de nare eigenschappen van mensen.

Dat werkt. Zo zijn heksen helemaal niet die gedrochten op een bezemsteel. Op het eerste gezicht zijn het doodnormale vrouwen, zo vertelt de regisseur van De Heksen. “Let goed op: heksen bestaan echt. Iedere vrouw kan een heks zijn.” Heksen dragen pruiken, want zijn allemaal kaal. Ze hebben lelijke handen en dragen daarom handschoenen, hebben lelijke voeten en lopen dus mank, dragen zonnebrillen om de paarse gloed in hun ogen te verdoezelen. Als je dan een dame met handschoenen ziet, die ook nog aan haar hoofd krabt... “Kinderen kunnen na het lezen van Dahl niet normaal meer naar een vrouw kijken.”

Maar het wordt wel een kerstvoorstelling. Want met al hun trekken en kuren kunnen de personages toch 'het goede doen'. “De hoofdrol kiest er iedere dag opnieuw voor om een held te zijn.” Hij wordt betoverd in een ratje en gaat de strijd aan met de heksen.

Het is ook een kerstvoorstelling omdat het een voorstelling wordt voor iedereen. Klein en groot. Mensen van buiten de stad (er komt geen tournee) en Schiedammers. Mensen die vaste prik in de rode fauteuils van het theater te vinden zijn en mensen die moeilijk de drempel overkomen die er feitelijk niet is, tussen stadhuis en theaterfoyer. “Theater heeft bij velen toch de naam elitair te zijn”, aldus Wouterse. “Als dat zo is sterft het uit.”

Maar zo ver zal De Stokerij het niet laten komen. De Heksen begint – het gezelschap presteerde dat al eerder – buiten de schouwburg, op verschillende plekken in de stad, in horeca. Daar wordt de eerste scène gespeeld. Die locaties moeten nog gevonden worden, maar dat moet geen probleem zijn. “Ik was vandaag bij de kapper”, aldus Wouterse, “en vroeg hem of hij meedeed. Dan begin ik een heksenkapsalon, zei hij.”

Dat ziet De Stokerij als perfect. De stad die meedoet, die uitloopt voor zijn stadsgezelschap. “Doel is het publiek zo veel mogelijk te betrekken bij de voorstelling. De echte toneelervaring te geven. Toneel is zo veel leuker dan film, juist omdat het live is, echt.” Zo verbindt het stuk, het gezelschap. Ook al omdat er een grote 'troupe' is die meedoet – voornamelijk Schiedammers. Zo'n honderdtien mensen doen mee, nog weer meer dan bij 'Kleine Sofie' vorig jaar. Twintig 'amateurs', veertig kinderen, de muzikanten van Nieuw Niks. Plus de gastacteurs Nico van der Knaap die oma speelt, en Stefan Rokebrand 'die wel tien rollen doet'.

Rokebrand, een oud-klasgenoot van Stokerij-acteur Yorick Zwart, is zeer gecharmeerd van wat hij aantreft in Schiedam. “Je ziet bij De Stokerij de liefde voor de plek. Een stadsgezelschap kan ook zeggen: 'laat maar, dat kost te veel inspanning' en voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Maar als ik zie hoe zij met hart voor de stad werken, wat ze er allemaal voor doen...”

Die inspanningen zijn niet tevergeefs. Wouterse vertelt hoe twee meisjes van veertien auditie kwamen doen. “We zijn vier keer naar Kleine Sofie gegaan”, vertelden ze. Dat vonden ze zo gaaf dat ze in Rotterdam bij het jeugdtheater zijn gegaan. “Onze grote droom is het om in jullie voorstelling mee te doen.” Zo breng je nieuw talent voort, breng je stad en theater bij elkaar. “Opa op het toneel was politie-agent. Hij leerde ons de zeven gouden w's.” (De wie, wat, waar, waarmee, wanneer, op welke wijze en waarom van het politiewerk). Dat was een verbetering van het stuk. “De pedicure kwam met het idee van heksendolheid, zodat we nu een dolle heks in een kooi op het toneel hangen.”

Het wordt sowieso een spannende voorstelling voor de regisseur en de mensen achter de coulissen, want 'de kinderen kiezen de rollen die ze zijn'. Per scène is er een ander kind dat de hoofdrol speelt...

Zo groeit al doende een gemeenschappelijkheid. Familie van spelers die komt kijken – ook al zetten ze normaal geen stap in het theater. De toegangsprijs wordt vriendelijk gehouden: 13,50 voor kinderen, 17,50 voor volwassenen.

Ook de band tussen De Stokerij en het Theater aan de Schie groeit. “Na Kleine Sofie zeiden we: het maakt niet uit wat het gaat worden, maar we gaan weer een nieuw stuk doen”, aldus directeur Rob Roos. Hij ziet ook hoe De Stokerij drempels slecht, mensen enthousiast maakt.

Zoals toen die twee kinderen in Kleine Sofie een scène te vroeg het toneel opgingen. En hoe dat alles door de war leek te gooien maar hoe mooi dat uitpakte. “Die magie, dat spelen op leven en dood... Dat je voelt hoe mooi theater is..”

De Heksen is van 15 tot en met 27 december te zien in het Theater aan de Schie.