In een eeuw 25 Schiedamse gondelvaarten

SCHIEDAM - De stad Schiedam en zijn vele organisaties, met een aantal sterke trekkers voorop, is erin geslaagd in de voorbije eeuw 25 gondelvaarten te houden.

De eerste gondelvaart, voor zover bekend, vond nog langer dan honderd jaar geleden plaats: in 1911 werd Koninginnedag gevierd met een gondelvaart. Negentien jaar later was dat opnieuw het geval; de eerste van de 25 in de afgelopen eeuw. En op 31 augustus, nog steeds Koninginnedag, was het weer raak.

Dit keer stond de kleine Mari Dingenouts op de kade. Hij was vier jaar, maar herinnert het zich bijn 75 jaar later nog. Dingenouts verzorgde vandaag een lezing bij de Historische Vereniging Schiedam (HVS) over de geschiedenis van de stad met gondelvaarten. Plaats van handeling dit keer: het Jenevermuseum.

Toen in 1987 de derde editie van de Brandersfeesten in Schiedam werden georganiseerd, was er weer een gondelvaart. Tijdens de tweede uitgave van het feest was er al een 'watersportfestijn'. Dingenouts was er namens de Openbare Nutsbedrijven Schiedam nauw bij betrokken. "De havens en bruggen in Schiedam en de mensen daaromheen waren in 1980 ook in de media al behoorlijk in beweging" vertelde hij vandaag. "Bij de watersporters ging het toen vooral om het verbeteren van de afmeermogelijkheden, het vaker bedienen van sluis en bruggen ook in de weekenden en de doorvaart door de stad. De gemeente had ook een passantenhaven voor ogen. Na overleg met de directeur van de VVV Schiedam, Ruud Pillard en havenmeester Theo Sabel nodigden we de Schiedamse watersportverenigingen uit voor een gedachtenuitwisseling over watersportrecreatie in Schiedam in onze aantrekkelijke  binnenhavens. Tijdens onze verzoenende en inspirerende bijeenkomst in het VVV-kantoor deelde ik mijn gondelvaartervaring uit 1948. Dat vonkte behoorlijk en leidde tot gezamenlijke initiatieven. Er werden werkgroepen gevormd."

De rest is geschiedenis die veel Schiedammers nog na aan het hart staat. In 35 jaar Brandersfeesten werden 23 gondelvaarten gehouden. Dingenouts vertelde over 'die eerste keer', zaterdagavond 19 september 1987. "Voorop Scouting Schiedam. Lampionnenoptochten met muziekkorpsen er voor kwamen uit de wijken en werden ontbonden langs de Lange Haven. De kinderen met hun ouders zorgden zo voor extra sfeerverlichting op de kades, voordat de Gondelvaart om negen uur van start  ging. Ontroerend om te zien. De feestelijke vaartocht  begon in de zwaaikom van het Doeleplein met circa 75 verlichte pleziervaartuigen, de meeste van wsv De Vrije Liggers. De stoet voer door de Schie en de ambiancevolle Lange Haven richting Buitensluis, waar gedraaid werd. De Appelmarktbrug was net open toen het water met bakken uit de hemel kwam; er barstte een hevig onweer los. Alleen de onweerstaanbare jury-voorzitter Aad Wiegman, met rood colbert, hield manmoedig stand om alle versierde vaartuigen te bewonderen en te beoordelen." 

De daarop volgende twaalf jaar was er iedere Brandersfeesten een gondelvaart, met groeiende deelname, zowel van de mensen met boten als het publiek. In 1997 werden er tussen de 40 en 50.000 mensen geteld; in de havens van de stad lagen zo'n driehonderd bootjes. Maar de trekkers van het eerste uur werden ouder en wilden andere dingen gaan doen, en zo werd besloten dat er in 1999 geen gondelvaart was.

Om in 2004 weer opnieuw het leven te zien, tot en met 2011. En toen bleken de kade op instorten te staan: dus geen gondelvaarten meer met zijn grote toeloop. Na de restauratie van de Lange Haven waren er in 2017 en 2018 weer gondelvaarten, tot dusver de laatsten. Dingenouts hoopt met heel zijn hart dat het er toch nog eens van gaat komen. Bijvoorbeeld in feestjaar 2025. "Laten we na vandaag vanuit die onvergetelijke ervaringen met nieuw en jong elan toewerken naar een nieuw begin in het jaar 2025, het jaar waarin Schiedam 750 jaar bestaat en een aantrekkelijke en creatieve gondelvaart weer een mooie plek kan krijgen in het programma." Moeten we wel opschieten, weet Dingenouts uit ervaring.

Behalve een lezing organiseert de HVS ook een tentoonstelling over de gondelvaarten, de komende weken te zien in het onderkomen van de vereniging op de Hoogstraat.