Meesterlijke vrouwen; tien avant-garde kunstenaars die je gezien moet hebben

SCHIEDAM - De kunstwereld is nog altijd een jongensclub. Slechts dertien procent van de kunst in Nederlandse musea is gemaakt door vrouwen, blijkt uit onderzoek eerder dit jaar. Hoe beroemd sommige vrouwen ook waren, na hun dood werden ze uit de kunstgeschiedenis geschreven. Een flink aantal raakte in vergetelheid. De tentoonstelling Meesterlijke vrouwen in het Stedelijk Museum Schiedam brengt daar verandering in. Het museum zet de spotlights op tien Nederlandse kunstenaars uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Deze pioniers moet je gezien hebben. We koppelen deze avant-garde van weleer aan vrouwelijke kunstenaars van nu. Met Meesterlijke vrouwen haakt het museum aan bij het vrouwenkiesrecht dat honderd jaar geleden werd ingevoerd. Te zien van 15 juni tot 8 september.

Glas-in-lood

Meesterlijke vrouwen bevat werk van professionele kunstenaars die belangrijk zijn voor een bepaalde stroming. Vier daarvan zijn vertegenwoordigd in de collectie van het Stedelijk Museum Schiedam. De nadruk ligt op de periode 1915-1960. Dat levert een gevarieerd beeld op met grootse glas-in-loodramen van Jacoba van Heemskerck, gestileerde schilderijen van Lou Loeber en realistische portretten van Charley Toorop. Door deze generatie aan hedendaagse kunstenaars te verbinden, worden ze weer springlevend, zegt gastcurator Trudi van Zadelhoff. Ook zie je hoe de kunstenaars van nu op de schouders staan van hun pionierende voorgangers.

Waarom kennen we de vrouwen niet?

Waarom kennen we deze vrouwen niet meer of niet heel goed? Een radicaal antwoord komt van de Guerrilla Girls, een internationale groep die al een aantal decennia aandacht vraagt voor de sekseongelijkheid in de kunstwereld. Zij zeggen dat de achterstand komt doordat witte, westerse, rijke mannen veelal de dienst uitmaken. Ze zijn niet alleen museumdirecteur, kunstkoper en donateur maar ook geschiedschrijver. Er speelt natuurlijk meer mee. Eeuwenlang werden vrouwen anders behandeld dan mannen. Dat begon al bij de opleiding. Tot het einde van de 19e eeuw werden vrouwen geweigerd.

Wil is alles

Toen de deur voor studentes eenmaal openstond, mochten ze lange tijd niet meedoen aan het model tekenen. Ook niet als het model zijn of haar edele delen achter een doekje verborg. Daar kwam bij dat vrouwen geen prijzen konden winnen. Pas in 1899 kreeg een vrouw de Prix de Rome, de belangrijkste Nederlandse staatsprijs. Die bestond op dat moment al bijna honderd jaar. En dan waren er andere obstakels. Vrouwen hóórden niet te excelleren. Bescheiden dienden ze man en kinderen. Dat maakt het  kunstenaarsbestaan lastig, want dat vraagt om koppigheid en vasthoudendheid, eigenschappen die lang golden als typisch mannelijk. Niet zo gek dus dat Charley Toorop zei: 'Wil is alles'.

Deelnemende kunstenaars

Charley Toorop (1891-1955) en Marlene Dumas (1953)
Adya van Rees – Dutilh (1876-1959) en Barbara Broekman (1955)
Jacoba van Heemskerck (1876-1923) en Nicky Assmann (1980)
Lou Loeber (1894-1983) en Marjolein Witte (1979)
Fré Cohen (1903-1943) en Joyce Overheul (1989)
Eva Besnyö (1910-2003) en Robin de Puy (1986)
Nola Hattermann (1899-1984) en Raquel van Haver (1989)
Alida Pott (1888-1931) en Jessica Skowroneck (1989)
Lotti van der Gaag (1923-1999) en Maartje Korstanje (1982)
Frieda Hunziker (1908-1966) en Liselore Frowijn (1992)

Met dank aan

De tentoonstelling is heel toepasselijk te zien in wat ooit de vrouwenvleugel was van het Stint Jacobs Gasthuis. Het gebouw werd in 1899 in gebruik genomen. Meesterlijke vrouwen kwam tot stand dankzij een investering van de gemeente Schiedam, Fonds Schiedam Vlaardingen, S’DAM