Museum verwerft groot aantal werken Lotti van der Gaag

SCHIEDAM - Op internationale Vrouwendag verrijkt het Stedelijk Museum Schiedam de collectie met maar liefst negentien werken van Cobra-kunstenaar Lotti van der Gaag. Daaronder zijn drie schilderijen die met behulp van het Mondriaan Fonds zijn aangekocht: Festival d'Amour (1967), Adam et Eve Chassés aux Paradis (1965) en een werk zonder titel uit 1974. Dankzij een genereuze schenking komt ook het schilderij Rouge et Jaune (1978) naar Schiedam. Verder krijgt het museum vijftien vroege tekeningen in langdurig bruikleen. Alle verworven werken zijn afkomstig van Isis van Bohemen, de dochter van de kunstenaar. De werken waren tot 8 januari te zien in de tentoonstelling 'Lotti van der Gaag. Festival der Liefde' in het Stedelijk Museum Schiedam.

Naar Parijs

​Lotti van der Gaag (1923-1999) start haar kunstenaarscarrière bij de Haagse Vrije Academie, waaraan ze tot 1949 verbonden is. Halverwege de vorige eeuw vertrekt ze naar Parijs om in de leer te gaan bij haar inspirator Ossip Zadkine. Ze deelt er een atelierruimte met Karel Appel en Corneille, twee Nederlandse leden van de internationale Cobra-groep. Rond 1960 begint Van der Gaag met schilderen. Aanvankelijk in een donker kleurenpalet met ruwe materialen, in navolging van de art informel en de materieschilderkunst die op dat moment in Frankrijk in zwang zijn. Ze maakt in deze tijd onder meer het werk Adam et Eve Chassés aux Paradis (1965). Ook later, als ze kleurrijker gaat werken, blijft ze experimenteren met vormen en materialen. Zo gebruikt ze soms de achterkant van een lepel om lijnen in de verf te maken of plakt knoopjes op haar doeken, zoals in het werk Festival d'Amour uit 1967. Liefde, conflict, passie en verdriet: in de kleurrijke schilderijen en tekeningen van Lotti van der Gaag komen alle mogelijke menselijke relaties voorbij.
 

Fantasievolle mens- en dierfiguren

​Tekenen doet Lotti van der Gaag haar leven lang, in krijt, houtskool en inkt. De vijftien tekeningen die het museum nu aan de collectie toevoegt zijn gemaakt met donker Siberisch krijt. Daarmee schetst ze allerlei oerbeesten: wezens met zowel menselijke als dierlijke eigenschappen. Met enkele krachtige lijnen krijgen ze ieder een eigen karakter. Haar sculpturen uit de jaren vijftig zijn, bijna als ruimtelijke vertalingen van tekeningen uit dezelfde periode, nauw met deze vormentaal verbonden. ​

​Over de veelvuldig terugkerende fantasievolle mens- en dierfiguren zei Cobra-expert Willemijn Stokvis in januari 2023 nog tijdens een lezing in het museum: "Fantasie-mens-wezens die zó onderling verweven zijn dat ze nauwelijks uit elkaar te halen lijken. Overal zijn ogen, overal hartjes, overal handen en draadjes die verbindingen leggen. De dij van de een is de arm van de ander. Ze schilderde deze onbegrijpelijke, toch wel nachtmerrieachtige wereld die haar niet losliet in felle, lichte vrolijke kleuren, maar de gelaatsuitdrukking van de menswezens is meestal niet bepaald vrolijk."

Cobra-kunst

​Lotti van der Gaag wordt vaak in één adem genoemd met de Cobra-beweging. Deze groep kunstenaars uit Copenhagen, Brussel en Amsterdam bestaat tussen 1948 en 1951 en is geïnspireerd door de intuïtieve stijl van kindertekeningen en outsider art. Hoewel ze tijdens het bestaan van de beweging nooit deelneemt aan Cobra-tentoonstellingen, wordt Van der Gaag tegenwoordig wel als Cobra-kunstenaar gepresenteerd. Er is duidelijk sprake van verwantschap en wederzijdse beïnvloeding in het werk van de kunstenaars.

Evenwicht herstellen

​Stedelijk Museum Schiedam geeft prioriteit aan het verwerven van werken van vrouwelijke kunstenaars en kunstenaars van kleur, omdat dit werk in musea nog altijd ondervertegenwoordigd is. De nieuwe aanwinsten van Lotti van der Gaag passen in die lijn en volgen op de aankoop van twee bronzen beelden in 2019. Zelf zei Van der Gaag eens: "Bijna alle mannen vinden het aardig als hun vrouw een beetje tekent, schildert, boetseert, maar het moet bij een lieve hobby blijven" Cobra-expert Willemijn Stokvis beaamt dat het pas in de laatste tien jaar is dat we meer aandacht geven aan de oeuvres van belangrijke vrouwelijke kunstenaars. Met name ook binnen de invloedrijke avant-gardebewegingen, die werden gedomineerd door mannen en macho-achtige manifesten, kregen zij weinig ruimte. Toch waren het juist ook kunstenaars als Van der Gaag die met hun werk de grootste vernieuwing brachten.

​​