Naamgever Gordonstraat wordt in Doesburg herdacht

SCHIEDAM - De Historische Vereniging Schiedam ontving onlangs een bijzonder schrijven, uit Doesburg. Dat luidt als volgt:

"Al enige tijd zijn wij ons bewust van een connectie tussen uw stad Schiedam en het Gelderse Doesburg aan de IJssel. Feitelijk is dat niet vreemd: beide steden vierden in de vorige eeuw hun zevenhonderdjarig bestaan.

Maar er is meer dat ons bindt: met name een van oorsprong Schotse familie. De Nederlandse stamhouder vestigde zich in de 17e eeuw in Schiedam. Een van zijn nazaten: Robert Jacob Gordon werd 275 jaar geleden in Doesburg geboren. Anders dan Schiedam, waar nog altijd de Gordonstraat aan dit geslacht herinnert, was in Doesburg een leeg graf het enige dat van deze familie nog restte. 

In 2010 maakte Luc Panhuysen een eind aan die onbekendheid met zijn boek ‘Een Nederlander in de wildernis’ dat geheel aan deze Robert Jacob is gewijd. Ook in 2017 veel aandacht voor deze man. Afbeeldingen uit zijn 'Atlas Gordon’ waren toen prominent aanwezig in de tentoonstelling 'Goede Hoop' in het Amsterdamse Rijksmuseum.

Ook schrijver en onderzoeker Aschwin Drost is aangestoken door het Gordon-virus. Hij werkt op dit moment aan een biografie over de achttiende-eeuwse Gordons. Twee 'soldaten van de Verlichting', geboren in Doesburg, groeien in het regiment van hun vader op tot officieren binnen de Schotse Brigade. Otto Derk Gordon wordt patriottenleider in Utrecht en kolonel van het exercitiegenootschap Pro Patria et Libertate. Robert Jacob Gordon is niet alleen VOC-commandant en diplomaat in de Kaapse kolonie, maar vooral ontdekkingsreiziger met grote verdiensten binnen vele wetenschappelijke disciplines. 

Deze maand is genoemd jubileum voor de amateur-historici van Het Huis Doesburg aanleiding de man en de familie in de schijnwerpers te zetten op 27 september in Amsterdam en op 29 september in Doesburg. 

Amsterdam: donderdag 27 september

Het Zuid-Afrika Huis in Amsterdam organiseert op donderdag 27 september een lezing over Robert Jacob Gordon. Gordon is vooral bekend door zijn prachtige Atlas Gordon. Na zijn eerste reis naar zuidelijk Afrika in 1772 – 1774, geldt Gordon direct als expert inzake de Kaapkolonie. Als medewerker van de VOC keert hij in 1777 terug als kapitein van het Kaapse garnizoen. Hij maakt diverse grote reizen door het land en brengt de kolonie nauwgezet letterlijk in kaart door tekeningen, metingen, beschrijvingen en kaarten te maken. 

Het middagprogramma op 27 september heeft twee invalshoeken. Schrijver en onderzoeker Aschwin Drost concentreert zich op Gordon’s doen en laten in de periode 1767-1777. Gordon maakt in deze jaren nieuwe vrienden en Kaapse connecties. In 1772 vertrekt hij met een vriend naar de Kaapse kolonie, mogelijk al om zich blijvend te vestigen. Dit lukt niet en terug in de Republiek werkt Gordon vanuit de Schotse Brigade aan een nieuw vertrek naar de Kaap. In 1775 schrijft hij een brief die grote indruk maakt op wetenschappers, stadhouder en VOC-dienaren. Het maakt zijn gewenste terugkeer mogelijk in dienst van de Compagnie. 

De lezing van de Doesburgse kunsthistorica Maria Driessen geeft een beeld van de tijd waarin Robert Jacob Gordon (1743-1795) leefde. Hij was een ware zoon van de Verlichting. Dat blijkt onder andere uit de wijze waarop hij tijdens zijn ontdekkingstochten door Zuid-Afrika verslag deed van wat hij waarnam. Gedetailleerd en met een groot waarnemingsvermogen worden de tochten in woord en beeld vastgelegd. Hij mag beschouwd worden als botanist, zoöloog, cartograaf en antropoloog. Een aantal van zijn tekeningen en kaarten uit de Atlas Gordon wordt getoond en besproken tijdens de lezing. Kijk voor meer informatie op www.zuidafrikahuis.nl

Doesburg, zaterdag 29 september

Op zaterdagmiddag 29 september, de dag waarop Gordon is gedoopt, staat de Doesburgse Gasthuiskerk in het teken van de ‘jubilaris’ en zijn familie. Naast korte vertellingen is er een pop-up overzichtstentoonstelling waarin ook recente onderzoeksresultaten te zien zijn. Deze eendaagse tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de gemeente Doesburg. Alle Doesburgse activiteiten zijn gratis toegankelijk.

Mochten Schiedammers naar Doesburg willen afreizen, dan graag een berichtje naar ondergetekende. Wij kunnen dan zorgdragen voor een passende ontvangst. 

Met vriendelijke groet, hoogachtend namens Het Huis Doesburg,

 

Theo Maas, E: [email protected] 

Tot zo ver de brief, die voor zich spreekt.