Threes Moolhuysen-Coenders hielp kunstenaars op weg

SCHIEDAM – Op 96-jarige leeftijd is eerder deze maand Threes Moolhuysen-Coenders gestorven. Zij is van grote invloed geweest op de waardering van toegepaste kunst als volwaardige beeldende kunst. Door opdrachten te verlenen hielp ze gedurende een halve eeuw veel jonge kunstenaars op weg. Ze deed dat als verzamelaar en als galeriehouder, als je TC Design Center een galerie kunt noemen. Ze had deze expositieruimte aan huis, aan de Nieuwe Haven, waar het Limburgse echtpaar Moolhuysen kort na het huwelijk neerstreek.

Threes was een van de eersten die de scheidslijn tussen kunst en design deed vervagen. Vorm was voor haar inhoud.

Threes Coenders was de zesde dochter in een groot katholiek gezin van acht meisjes en een jongen. Ze was een zondagskind, geboren op 15 augustus 1926 in Tegelen, waar haar vader in 1923 burgemeester was geworden. In 1927 werd Martin Coenders benoemd tot burgemeester van Sittard en ging het gezin zestig kilometer zuidelijker wonen. Een deel van haar jeugd bracht Threes door op een Limburgs internaat, maar als ze thuis was probeerde ze op te vallen en aandacht te krijgen; hierdoor leerde ze snel praten, wat ze altijd is blijven doen. Toen ze vijftien was, werd haar vader vervangen door een NSB-burgemeester, maar na de bevrijding van Sittard in 1944 werd hij in zijn functie herbenoemd; Martin Coenders bleef een nieuwe periode van veertien jaar burgemeester.

Haar ouders hielden van mooie spullen en Threes kreeg daar ook oog voor. Na haar huwelijk met plaatsgenoot Theo Moolhuysen kon ze zich overgeven aan het verzamelen van sieraden. Ze verhuisden naar Schiedam, waar Theo dermatoloog werd. Voor congressen ging hij geregeld naar Londen en daar struinde Threes al in de vroege ochtend antiekmarkten af, gewapend met loep en zaklamp. Ze was gefascineerd door dressclips. Dat hoefden geen kostbare sieraden te zijn. De meeste dressclips waren van onedele metalen als bakeliet. Of het waren imitaties van ivoor en jade.

Ze kwam te werken bij de educatieve dienst van museum Boymans-van Beuningen, toen nog op die manier geschreven (later werd het Boijmans Van Beuningen). Met die ervaring kwam ze ruim vijftig jaar geleden in de adviescommissie van het Stedelijk Museum Schiedam, waar Hans Paalman directeur was. In die periode werd ze actief als opdrachtgever voor het ontwerpen van kunst en design. Ze hielp jonge kunstenaars op weg. Ze organiseerde tentoonstellingen en viel voorts op als uitgever van (kunst)boeken.

In 1985 begon ze in haar woning aan de Nieuwe Haven het TC Design Center. Daar werd werk gepresenteerd van meest jonge kunstenaars, zoals Paul Derrez, Janke IJff, Beppe Kessler, Nel Linssen en Thea Tolsma. Ze vulde daarmee een lacune, want musea besteedden veertig jaar geleden nog nauwelijks aandacht aan vormgeving en toegepaste kunst. Dat laatste werd als commercieel beschouwd, als commercie in dienst van de beeldende kunst, maar dat vond Threes Moolhuysen onzin.

Ze nodigde voor de tentoonstelling ‘Tekens & Ketens’ zeventig kunstenaars uit om nieuw werk te laten zien. De resultaten waren in 1994 in verschillende musea te zien, dat dan weer wel – want die invloed had ze. Ook de Kunsthal in Rotterdam maakte ruimte voor ‘Tekens & Ketens’.

Op de avond van vrijdag 8 november 1985 opende ze twee tentoonstellingen in het Kritzraedhuis in Sittard, ’10 jaar sieraden’ van Paul Derrez en ‘Sieraden 1966-1986’ van Paul Derrez en Willem Hoogstede.

In 1996 stelde ze de tentoonstelling ‘Vormgegeven’ samen, die te zien was in de Stadsgalerij Heerlen. Sieraden, kleding, hoeden, tassen, schoenen en andere objecten waren er te zien.

In 2005 exposeerde Galerie Marzee in Nijmegen ‘Sieraden, de keuze van Schiedam’; het waren voornamelijk sieraden uit de collectie van Threes Moolhuysen-Coenders.

Documentaire

Eind 2016 maakte Niko Hoebe de documentaire ‘De Ketting van Threes’. Kunstenaars, ontwerpers en museumdirecteuren vertellen hierin over de invloed die Threes Moolhuysen-Coenders heeft gehad in dat specifieke vakgebied. Benno Tempel, directeur van het Gemeentemuseum Den Haag, noemde haar een mecenas in de oude betekenis van het woord. Fotograaf Michaël Ferron betitelde haar als de Moeder Theresa van de kunst. Die lofzang zegt wel iets over haar betekenis. Ondertussen laat Threes zien wat zij allemaal in huis heeft. De documentaire geeft een beeld van de verzamelingen die haar inboedel vormen. Ze vertelt hoe ze zonder specifieke opleiding haar natuurlijke beoordelingsvermogen heeft aangescherpt en een enorme kennis heeft opgebouwd 'door te kijken, kijken, kijken', gedreven, eigenzinnig en met gevoel voor detail.

Schiedammers die in de documentaire aan het woord komen zijn behalve zijzelf haar dochter Margot Moolhuysen, Albert Verkade, Sjef Henderickx, Ane Koczorowski, Emmy Miltenburg, Jeroen Dijkstra en Bertjan Pot.

Creatief producent Niko Hoebe werkte voor de documentaire samen met regisseur en scenarioschrijver Gert Fokkens, cameraman Peter Sieben en visagiste Anneke Looijesteijn. De muziek is van Jan van Wijk. Stichting Vestige had de opdracht verleend. Deze in Alkmaar zetelende stichting, waarvan Niko Hoebe de contactpersoon is, heeft als doel belangrijke personen of organisaties op kunstgebied in herinnering te houden. De documentaire ging op dinsdag 15 november 2016 in première in het Apeldoornse cultuurhuis CODA. Een voorvertoning was al te zien geweest tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven.

Gerard Reve

Threes onderhield betrekkingen met Gerard Reve (1923-2006) tijdens en na de periode dat hij in Schiedam woonde, en met de nu 74-jarige vormgeefster en ontwerpster van sieraden, tassen, stropdassen en lampen Maria Hees, met wie ze verschillende reizen maakte.

In de Westergasfabriek in Amsterdam was er in 2018 de Sieraad Art Fair onder de titel ‘Chains/Schakels/Verbindingen’ met sieraden uit de verzameling van de toen al 90-plusser uit Schiedam.

Een bijzondere kruk, de TCstoel, is naar haar genoemd.

Ze overleed op woensdag 10 mei in Schiedam.