Kethel-Oost: gemeente, kom in actie tegen schuttingen

SCHIEDAM – Bewonersvereniging Kethel-Oost klaagt dat het verbod op erfafscheidingen ernstig wordt overtreden en dat de gemeente Schiedam daar niets tegen doet. Het bestuur van de vereniging vreest de ontwikkeling van een ‘schuttingwijk’ en als gevolg daarvan waardedaling van de huizen. De gemeente moet in actie komen, vindt de vereniging.

De gemeente heeft namelijk een zorgplicht. De gemeente heeft zelf ook belang bij een groen en open karakter van de wijk. Ze moet het niet aan de bewonersvereniging overlaten om te bemiddelen in conflicten tussen buren over de komst van schuttingen die een vrij uitzicht belemmeren. De vereniging zet de nieuwe gemeenteraad uiteen wat er aan de hand is.

Bij de bouw van Kethel-Oost is uitgegaan van een open groen karakter met natuurlijke overgangen van particuliere tuinen naar openbaar groen. Recent geplaatste schuttingen in de wijk zijn aanleiding voor ernstige zorg over het behoud van het open groen karakter.

‘Wonen in het park’ en ‘open tuinen’ waren de slogans waarmee de gemeente Schiedam de wijk aan toekomstige bewoners aanbood. Daarom kregen de kopers van woningen een verbod om voorbij de stenen muren als afscheiding van de terrassen, terreinafscheidingen aan te brengen. Zo kwam het in de erfpachtvoorwaarden te staan, enerzijds om het bijzondere stedenbouwkundig karakter van de wijk veilig te stellen en anderzijds om de vrees bij kopers weg te nemen dat hun vrije uitzicht op het parkgroen verloren zou gaan – wat een waardedaling van de huizen teweeg kon brengen.

Deze voorwaarde werd als bijzonder beding – met opvolgende werking voor toekomstige eigenaren – in de afzonderlijke grondtransacties tussen de gemeente en de respectievelijke kopers opgenomen. Een voorwaarde die later bij de verkoop van de grond, dus na beëindiging van de erfpacht, ook in de transactie werd meegenomen.

Later heeft de algemene landelijke regeling voor erfscheidingen in het Burgerlijk Wetboek een zodanige status gekregen, dat handhaving van de voorwaarden in Kethel-Oost niet zonder meer nog mogelijk is. In 2009 heeft de Hoge Raad uitgesproken dat lokale bepalingen, die afwijken van de standaard landelijke regeling, moeten worden vastgelegd in een welstandsnota of bestemmingsplan om ze effectief te kunnen hanteren. De gemeente Schiedam heeft dat onvoldoende gedaan, hoewel Kethel-Oost er al sinds 2011 om vraagt.

Bovendien heeft de gemeente Schiedam nagelaten om de bewoners over de ontstane situatie te informeren. Daarmee heeft zij haar (private) contractpartners potentieel in hun belang geschaad en haar (private en publieke) zorgplicht verzuimd, zegt het bestuur van Kethel-Oost.

Als de gemeente Schiedam de uitspraak van de Hoge Raad en de belangen van de bewoners serieus had genomen, had ze een welstandsnota of nieuw bestemmingsplan voor de wijk moeten opstellen. Dan had de gemeente bij ernstige overtreding van het verbod op plaatsing van afscheidingen corrigerend kunnen optreden.

Afspraken over materiaalkeuze, hoogte, lengte en positionering van een te plaatsen scheiding kunnen al veel schade en eventuele confrontaties voorkomen. Want het naleven van afspraken behoeft niet altijd direct juridisch afgedwongen te worden, vindt Kethel-Oost. Er kan gewezen worden op het collectieve belang en goede burenrelaties. De uitspraak van de Hoge Raad laat daarvoor ruimte. Maar ook hier nam de gemeente geen actie.

De gemeente Schiedam kan door eigen nalatigheid niet meer aan haar verplichting voldoen en is daarop dus aanspreekbaar, vindt de bewonersvereniging. De eigenaren-bewoners kunnen er niet meer van uitgaan dat het woongenot (vrij uitzicht op het groen) en de onbelemmerde waardeontwikkeling van het onroerend goed is beschermd. Ze leiden daardoor (plan)schade. En ook daarop is de gemeente als partij aanspreekbaar.

De gemeente heeft zich een beetje naïef opgesteld. De gemeente ging er gemakzuchtig vanuit dat bewoners bij het maken van plannen aansluiten op het karakter van de omgeving en rekening houden met de aanwezige kwaliteiten. Schiedam vertrouwt erop dat een ieder verantwoordelijkheid neemt voor het aanzien van de wijk. Wie rekening houdt met zijn omgeving, voorkomt dat plannen afbreuk doen aan de aanwezige kwaliteiten.

Maar dat doet niet iedereen en er zijn excessen ontstaan, vindt Kethel-Oost. “Bouwwerken mogen niet excessief in strijd zijn met redelijke eisen van welstand. Daarbij geldt dat er eerder sprake is van strijdigheid naarmate een bouwwerk meer zichtbaar is vanuit de openbare ruimte. Een aanbouw aan de achterzijde van een woning in een bouwblok is minder van invloed op het aanzien van de openbare ruimte dan een aanbouw aan de zijgevel van een vrijstaande woning aan een doorgaande route.”

Volgens de wet moeten de criteria voor het beoordelen op excessen in de welstandsnota zijn opgenomen. Maar dat is in Schiedam niet het geval. De gemeente hanteert bij het toepassen van de excessenregeling het criterium dat er sprake moet zijn van een buitensporigheid in het uiterlijk die ook voor niet-deskundigen evident is. Kethel-Oost vindt dat er zulke excessen zijn ontstaan, dus dat de gemeente moet optreden. Zo was het immers met elke eigenaar-bewoner afgesproken.