Herman Noordegraaf gaf kennis terug aan samenleving

IN MEMORIAM - Hij was schrijver. Hij was dominee. Hij was politiek actief als gemeenteraadslid. Hij was vanaf zijn jeugd een studiebol en maakte alle opgedane kennis en wijsheid gedurende zijn hele leven verdienstelijk voor kerk en maatschappij en niet in het minst voor Schiedam. 

Het is zeer terecht dat Herman Noordegraaf wel beschouwd werd als de meest geleerde man van Schiedam. Zo werd hij gisteren omschreven op de lokale televisie. De waardering kwam van voorzitter Han van der Horst van de Historische Vereniging Schiedam. Ook op historisch terrein was Herman Noordegraaf buitengewoon actief. Zo was hij voorzitter van het Fonds Historische Publicaties Schiedam. In die functie zou hij volgende week een nieuw boek presenteren over de verzetsgroep Neutrale Organisatie (N.O.), geschreven door Loes Dommering-van Ronge.

Echter, onverwachts kwam Noordegraaf dinsdagochtend in alle vroegte onverwacht te overlijden, op 74-jarige leeftijd. Hij was getrouwd met Julia Snikkers en had twee zonen, Micha en Bart. Beiden hebben een partner, Jana respectievelijk Hester. De kleinkinderen heten Oskar en Robin.

Herman werd geboren op dinsdag 2 januari 1951 boven de slagerswinkel van zijn ouders aan de Singel in Schiedam. Hij studeerde sociologie en theologie aan de Universiteit van Leiden. Nadat hij tien jaar lang de lokale vertegenwoordiger van de Nederlandse Vereniging ter Bescherming van Voetgangers (NVBV) was geweest, werd Herman in 1977 gemeenteraadslid in Schiedam voor de Politieke Partij Radikalen (PPR) en hij was meteen een opvallend raadslid door uitgesproken ideeën over samenlevingsopbouw en over het woon- en leefmilieu in de wijken. Zo pleitte hij voor meer kleur in de stadsvernieuwing en voor investering in buurtwelzijn. Hij vond dat de stadsvernieuwing op ooghoogte van een kind moest worden bekeken. Architecten denken te hoog, te melomaan, vond hij. De dominee zat toen al in hem.

Een roemruchte PvdA/PPR-nota over het belang van de Grote Omloop in de Schiedamse binnenstad bleef door de jaren heen een plezierige herinnering. Op de voorpagina had de afbeelding van een Hema-worst gestaan. De Grote Omloop was het rondje Lange Kerkstraat, Hoogstraat, Broersvest. De politiek in die tijd neigde naar versterking van een Kleine Omloop via Hoogstraat, Broersveld en verlengde Passage. Met pretogen over die Hema-worst zag Herman door de jaren heen zijn pleidooi voor de Grote Omloop bevestigd. Schiedam was daar groot genoeg voor.

Ondertussen studeerde hij door en promoveerde hij als hoogleraar voor diaconaat aan de Protestantse Theologische Universiteit van Utrecht. In 1986 stapte hij uit de Schiedamse gemeenteraad. Hij had het eenvoudig te druk gekregen met landelijke activiteiten voor kerk en samenleving. Hij bleef niettemin lokaal actief. Met Bas van Bochove en Ser Louis publiceerde hij een gezaghebbend standaardwerk, ‘Schaduwen over Schiedam’, over de oorlogsjaren. Hij was daarnaast actief voor de Historische Vereniging Schiedam. In 1994 verscheen zijn biografie over de Schiedamse dichter-predikant François HaverSchmidt (Piet Paaltjens). Het was Herman die erachterkwam dat de S in HaverSchmidt met een hoofdletter geschreven hoort te worden.

Met erevoorzitter Aad Jordaans van Westvest90 publiceerde Herman ‘Een wandeling door Schiedam’.

Herman zat ook in de organisatie van een indrukwekkende herdenking van twaalf in de Tweede Wereldoorlog geëxecuteerde politiemannen uit Schiedam. Voor de herdenking in de Grote Kerk op zaterdag 20 juli 2024 konden vijftig nabestaanden worden teruggevonden.

Het Nederlands Dagblad noemt de rode draad in Hermans leven en dat is dat hij elk mens zag als een beelddrager van God: ook de verslaafde die in de goot ligt. “De Bijbel is er zonneklaar over dat je je als gelovige en als kerk moet inzetten voor mensen in armoede.”

Hij las veel en hij schreef veel. Nog een voorbeeld. Herman schreef een opmerkelijke biografie over ds. Gijsbert van Veldhuizen (1903–1963), die de laatste jaren van zijn predikantscarrière werkzaam was in Crooswijk, een echte volkswijk, waar later een straat naar de sociaal bewogen dominee genoemd werd.

Belezen als Herman was had hij ook een fenomenaal geheugen. Dat herinnert oud-burgemeester Reinier Scheeres zich goed: “Ik kende Herman natuurlijk al heel lang. Ons eerste contact dateert van begin jaren 70. In 1977 leerden we elkaar beter kennen toen Herman in de gemeenteraad kwam. Herman was geen doorsnee politicus. Hij was (ook toen al) heel belezen en van vele markten thuis. Zijn bijdragen waren altijd serieus en doorwrocht. Hij onderbouwde zijn argumenten vaak met voorbeelden van historische gebeurtenissen en flapte er nooit zomaar wat uit. Hij had er altijd goed over nagedacht. Ik voerde meer dan eens een debat met hem en de argumenten die ik hanteerde bleek hij zich een jaar of veertig later nog feilloos te herinneren. Zijn geheugen was fenomenaal.” 

Zijn verdienste voor onze stad ligt niet alleen in zijn raadslidmaatschap maar zeker ook in de bijdrage die hij leverde aan het op schrift stellen van de geschiedenis van Schiedam en de lezingen die hij daarover gaf, zegt de oud-burgemeester. “Ik heb Herman nooit ruzie zien maken of met stemverheffing zien praten. Hij zal in mijn herinnering blijven als een even erudiete als vriendelijke en innemende man”, aldus Scheeres.

In een lange regenjas kon je Herman vaak van Plein Eendragt naar het station zien lopen of fietsen. Op dinsdag 25 november is er een openbare dankdienst met condoleance in de Grote of Sint-Janskerk om 13.30 uur. Op de Beukenhof volgt de crematie in familiekring. Op de overlijdenskaart staat over de kerk, geheel in zijn stijl: 15 minuten lopen vanaf het station.