'Vrouwen van Schiedam': 750 jaar vrouwelijke kracht in de stad
- Partnerbijdrage
- 17-01-2025
- Uit

De tien Schiedamse vrouwen die meewerken aan de tentoonstelling Vrouwen van Schiedam, 2025; foto: Aad Hoogendoorn
SCHIEDAM - Stedelijk Museum Schiedam viert 750 jaar vrouwelijke kracht in de stad met de tentoonstelling Vrouwen van Schiedam. 750 jaar werk, strijd en relaties. Precies 750 jaar geleden verleende Aleida van Holland, een invloedrijke vrouw in een door mannen gedomineerde wereld, stadsrechten aan Schiedam. Dit markeert het begin van een lange geschiedenis waarin vrouwen de stad mede vormgeven en draaiende houden. Van de ondernemende zakenvrouw Neeltje Andries uit de zestiende eeuw tot vrouwen van nu die waardevolle initiatieven als de Kledingbank en Stichting Inclusia runnen – de vrouwen van Schiedam zijn onmisbaar. Met deze tentoonstelling krijgen hun verhalen eindelijk het podium dat ze verdienen, waarbij zowel het verleden als het heden van de Schiedamse vrouw centraal staat.
Campagnebeeld 'Vrouwen van Schiedam. 750 jaar werk, strijd en relaties', illustratie Xaviera Altena
Een duik in de verborgen vrouwengeschiedenis
Vrouwen van Schiedam brengt de onzichtbare vrouwengeschiedenis van de stad tot leven. Het eerste deel van de tentoonstelling richt zich op de geschiedenis en laat zien hoe vrouwen door de eeuwen heen een essentiële rol speelden in Schiedam. Via persoonlijke voorwerpen, kunstwerken en een meterslang groepsportret ontdek je de verhalen van twaalf vrouwen, zorgvuldig geselecteerd door conservator stadsgeschiedenis, Merel van der Vaart.
Zo belicht de tentoonstelling het verhaal van Neeltje Andries, die met haar man een houthandel runde en zich samen met Marytje Arendsdochter verdedigde tegen beschuldigingen van toverij. En dan zijn er de verhalen van negentiende-eeuwse dienstboden die al jong aan het werk moesten en elitevrouwen als Maria (Marie) en Henriette (Jetje) Knappert die zich inzetten voor armenzorg. Daarnaast belicht de tentoonstelling de Turkse vrouwen die als partners van arbeidsmigranten naar Schiedam kwamen, evenals de vrouwelijke woonwagenbewoners die in de jaren tachtig streden voor behoud van hun woonplekken. Deze verhalen laten zien hoe vrouwen door strijd en verzet hun rechten wisten te vergroten en hun plek in de samenleving te versterken.
“We moesten flink graven in de archieven om informatie te vinden over het alledaagse leven van vrouwen. Maar wat we vonden was zo verrassend, dat het de zoektocht meer dan waard maakte. Zo kwamen we er bijvoorbeeld achter dat in de eerste helft van de 19de eeuw, van alle volwassenen werkzaam in zware beroepen, maar liefst 47% vrouw was. Dat vrouwen niet werkten, blijkt dus een mythe.” – Merel van der Vaart, conservator stadsgeschiedenis
Schiedamse vrouwen van nu
Het tweede deel van de tentoonstelling Vrouwen van Schiedam is een eerbetoon aan de vrouwen die Schiedam vandaag de dag mede vormgeven. Wie zijn anno 2025 de strijders, buurtmoeders en vrouwen die achter de schermen “heel veel shit fixen”? Welke parallellen zien zij met de vrouwen van vroeger, en welke rollen nemen zij op zich in het Schiedam van nu?
Een diverse groep van tien Schiedamse vrouwen geeft antwoord op deze vragen. “Elk van hen zet zich op haar eigen manier in voor de stad en haar inwoners”, vertelt stadsprogrammeur Dorien Theuns. In een serie bijeenkomsten gingen ze met elkaar in gesprek. Hierin kwamen niet alleen hun strijdvaardigheid en missie in de stad naar voren, maar ook vier rollen die de ‘Schiedamse vrouw van nu’ kenmerken: de vrouw thuis, op werk, in de maatschappij én voor zichzelf. Hun missies, verhalen en deze rollen staan centraal in de Stadsgalerij van het museum.
“Elk van de vrouwen was onder de indruk van de kracht en missie van de andere deelnemers”, vertelt Theuns. “Dat zegt wat over de diversiteit van hun verhalen, maar ook over hun nederigheid en de waarde van zulke ontmoetingen. We hopen dat we met de tentoonstelling nog veel meer vrouwen kunnen samenbrengen.” En zoals Jessie Pley, een van de deelnemende vrouwen, het uitdrukt: ‘een golfje kunnen veroorzaken’.
“Durf te dromen, ga voor het onmogelijke en breng vernieuwing in de samenleving door anders te denken. Schiedam verdient vrouwen die de grenzen van het mogelijke opzoeken en doorbreken, voor een sterkere, inclusieve toekomst.” – Zeliha Cimtay, een van de betrokken vrouwen