Chapter Next maakt werk van uitvallers op school

Jaïr Silva Fortes (l) en Soufian Doughlaj:

SCHIEDAM - De vijf erren; ze zijn belangrijk bij Chapter Next. Ze staan netjes opgeschreven in de ‘huiskamer’ waar de meisjes hun dagprogramma volgen. Deze week gebeurde dat voor het eerst; Chapter Next nam zijn nieuwe onderkomen aan het Land van Belofte in Schiedam in gebruik. Om jongeren zorg te bieden die moet maken dat ze op school ook weer mee kunnen. 

Rust, reinheid, regelmaat, respect en reflectie. Sommigen doen ze af als achterhaalde deugden uit de jaren 50. Maar Soufian Doughlaj en Jaïr Silva Fortes hebben een andere ervaring. “Ze zorgen in ons dagprogramma voor structuur en duidelijkheid.” Zij zijn pijlers onder dat wat de twee en hun staf de Schiedamse jongeren proberen mee te geven. Als er ‘relatie’ is, en ‘competenties’, en ‘autonomie’, dan zijn de basisbehoeften van jongeren ingevuld, zodat zij opnieuw uitzicht krijgen op plezier op school, een diploma of startkwalificatie en daarbij op een gelukkig leven. 

Niet meer en niets minder. Het is de ambitie van twee dertigers en vrienden, samen opgegroeid in Crooswijk. Doughlaj werkte in 2020 in het speciaal onderwijs en vertelt: “Ik had een jongen in de klas die vastliep. De school wist niet meer wat zij met hem aan moest. De jongen werd een thuiszitter. Ik dacht: we moeten toch iets voor hem kunnen doen?!” De jongen had volgens Doughlaj kwaliteiten, hij was leergierig bijvoorbeeld. “Ik dacht aan Jaïr, die als ambulant begeleider werkte, ook in de jeugdgevangenis.” Samen besloten de heren zich over de uitvaller te ontfermen: drie keer per week zochten zij de jongen op. “Ik heb vol ingezet op de relatie: ik ging mee op zijn krantenwijk, heb hem geholpen met het opruimen van zijn kamer. Ik wilde een band creëren die de basis zou scheppen om over bepaalde onderwerpen in gesprek te gaan.” Inspannen en ontspannen, en vooral om de balans daartussen, daar gaat het hem om. Het gesprek kwam op gang. “Daarna zijn we aan het werk gegaan met didactiek, met zijn executieve functies, daar lag vooral een rol voor Soufian: hoe lees je een boek, neem je een hoofdstuk tot je, maak je een planning en ga je je aan je planning houden. Leren leren, dat vergt voor heel veel jeugdigen veel tijd en energie.” Het gedrag van de jongen ging erop vooruit, net als zijn schoolprestaties. “Hij heeft school afgemaakt, zijn diploma gehaald en doet nu een mbo-4 opleiding. Het gaat goed.”

Dat was de casus belli die aan de basis stond van het werk dat Silva Fortes en Doughlaj daarna hebben opgepakt. Ze besloten een bedrijfje op te richten, dat vanaf 2020 in eerste instantie ‘ad hoc’ vanaf een kantoor aan het Kruisplein en later vanaf de Oostzeedijk zijn diensten aanbood in de begeleiding van jongeren die in het schoolsysteem vastlopen. “Het verbinden met jongeren, het kweken van een vertrouwensband en een omgeving waarin het veilig genoeg is om eerlijk en open te zijn”, dat was steeds de aanpak. 

Chapter Next werd de naam, en het bedrijf richtte zich op de zorg aan jeugdigen - dat is ook het predikaat dat intern wordt gebruikt - tussen de twaalf en achttien jaar, die betiteld worden als thuiszitters. Doughlaj legt uit dat er in het onderwijs sprake is van twee soorten thuiszitters. “Er zijn de jongeren die met enige regelmaat terug naar school gaan om bijvoorbeeld huiswerk op te halen en dan via zelfstudie proberen de opleiding te volbrengen.” Dat is bijna onmenselijk veel gevraagd, zo beseffen ook de heren van Chapter Next. “Zonder uitleg, zonder klas.” De andere categorie bestaat uit jeugdigen die gedeeltelijk naar school gaan, maar bijvoorbeeld halve dagen. Zij volgen een traject op maat, maar blijken in een klas niet te handhaven. Met name op deze groep richt Chapter Next zich. “Ze hebben vaak behoefte aan klare taal”, legt Doughlaj uit. Consequent zijn. En dat blijkt steeds vaker niet te doen voor de docent voor de klas. “Die moet een balans creëren en dat is niet makkelijk.” Handelingsverlegen is dan een woord dat geregeld valt. “We leven in een tijd dat de bezetting op scholen beperkt is, het aantal leerkrachten is dun gezaaid, er is sprake van vergrijzing en een toename van het aantal zij-instromers die voor de klas worden gegooid maar regelmatig pedagogisch minder onderlegd zijn. Dat betekent dat zij zich helemaal moeten toeleggen op hun PTA (programma van toetsing en afsluiting, red.); voor nevenactiviteiten is dan geen plaats, die raken ondergesneeuwd. Wij kunnen daarin ondersteunen, zodat de docent het juist voor de klas goed kan doen.” De mannen van Chapter Next denken dan aan zaken als sociale vaardigheden en het aanleren van een gezonde leefstijl.

Maar ja, elk kind is ‘uniek’. En dat betekent soms: met leer- en gedragsproblemen. Leerlingen die ondersneeuwen, het in het systeem niet uithouden en uitvallen. Vaak gaat het zo dat er rond ‘probleemleerlingen’ een multidisciplinair overleg wordt gevormd, met de jeugdige en diens ouders, de school, soms een nieuwe vervangende school, de leerplichtambtenaar en steeds vaker dus ook Chapter Next. “We vinden dat we de interventies naar het kind toe moeten brengen, in plaats van het kind uit de klas te halen voor begeleiding.” Zo blijft een leerling in problemen toch onderdeel van de klas, de groep. Silva Fortes spreekt over ‘een gouden driehoek: kind, ouders, school. Die moet je ondersteunen en verrijken, niet uit elkaar halen. “Er moet perspectief zijn voor de leerling: begeleiding op weg naar een nieuwe school, of juist om op dezelfde school te blijven.” Alles is volgens hem maatwerk. Zo ondersteunde Chapter Next de afgelopen jaren zo’n tweehonderd jeugdigen. “Je probeert een gedragsverandering teweeg te brengen. Deze jeugdigen hebben kwaliteiten, maar vaak een negatief zelfbeeld. Als er vertrouwen is, kun je gaan werken aan zaken als de basisbehoeften relatie, competentie en autonomie.” Positive Behaviour Support heet die aanpak, die zich richt op het versterken van gewenst gedrag en op het voorkomen van probleemgedrag.

De inspanningen van Chapter Next waren niet tevergeefs: 84 procent van de jeugdigen heeft het weten terug te leiden naar school, zo stelt Silva Fortes.

De afgelopen jaren kwam er zo bij het bedrijf geregeld ook een verzoek uit Schiedam binnen, om ondersteuning. Met name van Mevis, de aanbieder van jeugdzorg in het gebied van de drie Waterwegsteden. Doughlaj en Silva Fortes besloten dan ook, toen de mogelijkheden van uitbreiding naar een tweede vestiging er waren, te gaan zoeken naar een onderkomen in Schiedam. 

Dat vonden ze aan het Land van Belofte, in het voormalige kantoor van de ABN-Amrobank. Ze waren ‘direct verkocht’ toen ze een kijkje kwamen nemen. “Een mooi pand, met mooi uitzicht, aan een plein centraal in de stad. Makkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer, want de meeste jeugdigen komen zelfstandig naar ons toe.” Ook belangrijk: “We zitten hier tussen andere bedrijven, ondernemers. Dat is belangrijk voor samenwerking. We hopen dat ondernemers een maatschappelijke bijdrage willen leveren, bijvoorbeeld met stageplekken.”