Vervang vuurwerk op Oudjaar door Nacht van de Amazones

De amazones trekken de stad binnen; beeld via Bing Image

COLUMN - Oud en nieuw zijn voorbij. De schade wordt opgemaakt. Het gemeentelijk vuurwerk op het Stadserf noch het verbod op het afsteken door burgers heeft iets uitgehaald. Burgemeester Bijl moest dat op de nieuwjaarsreceptie opnieuw constateren. Waarom zijn er in Schiedam tijdens de oudejaarsnacht altijd excessen?

Dat komt omdat er voor het vuurwerk geen goed alternatief bestaat. Om werkelijk een eind te maken aan de vuurwerkterreur heeft Nederland een feest nodig van geheel ander kaliber. Niet gekweel rond de centrale verwarming, geen braafhei van met zijn allen samen het nieuwe jaar in, nee een manifestatie met een scherpe rand. Anders wordt 't niks.

Het mooie is: een goed alternatief ligt wel degelijk klaar. Het Sundeklazen zoals het op Ameland nog gevierd wordt. Gemaskerde mannen verschijnen in groepjes op straat en jagen de vrouwen hun huizen binnen. Wie toch buiten blijft, kan een paar stevige tikken op de billen verwachten, want de gemaskerde mannen dragen stokken. Eenmaal binnen mogen de vrouwen de deur niet in het slot draaien want de mannen moeten vrije toegang hebben. Ze dringen binnen, laten de vrouwen over hun stokken springen en bevelen ze met hen te dansen. Wie niet snel genoeg opspringt, krijgt een tik op de schenen. 

Geweldig feest waarvan de oorsprong zich verliest in de tijd der Germanen! Je kunt dat terugbrengen in heel het land. 

Helaas zullen veel Schiedammers dit overoude feest als te vrouwonvriendelijk veroordelen. Daarom zijn een paar drastische aanpassingen noodzakelijk. Dan nog kunnen wij volhouden dat het eigenlijk een ritueel is uit de heidense tijd. Antropologen noemen zoiets een invented tradition. Je doet of het een gewoonte is uit vroeger tijd, maar je begint iets hartstikke nieuws.

Het uitgangspunt is het volgende: terwijl het Amelandse Sundeklazen de macht van de mannen bevestigt, wordt die in de nieuwe versie van het feest juist een avond lang opgeheven. 

Voor het donker wordt op oudejaarsdag beginnen de harten van ieder sneller te kloppen. Overal verlaten vrouwen en meisjes de huizen. Sommigen dragen grote reistassen, anderen slepen rolkoffers achter zich aan. Ze trekken de deur niet in het slot. Mannen en jongens blijven achter. 

Er zijn natuurlijk gezinnen die hier om welke reden dan ook niet aan mee willen doen. Voor hen geldt: lichten uit en naar bed. Als er maar één lamp brandt, word je zonder meer geacht onderdeel te zijn van het feest met alle verplichtingen die erbij horen. 

Het vrouwelijk deel van Schiedam begeeft zich naar de Margriethal, naar de Grote Kerk, naar zaal Beatrix, naar de Rank, naar de Jacobuskerk en naar sportkantines in het Willem Alexanderpark. Ze krijgen allemaal een toverstafje uitgereikt. Dat is een taser met een verzwakte lading, die alleen maar stevig prikt. Er klinkt muziek. Zo wordt het op elk punt van samenkomst een groot vrouwenbal, net zoals op klassieke Marokkaanse bruiloften waar de seksen gescheiden feest vieren 

Dan rijden overal groepen gemaskerde amazones steden en dorpen binnen. Ze zijn prachtig gekleed. Voor de vrouwen in de zalen is dit het sein op hun beurt een masker voor te doen en op straat te verschijnen. Wee de mannen die ze dan nog aantreffen. Die worden zonder meer aangevallen en met de toverstaf tot gehoorzaamheid gedwongen, meegesleept en met tiewraps aan een lantaarn gebonden waar zij moeten wachten tot het feest is afgelopen. Weer of geen weer. Elk jaar bevatten de media verontwaardigde getuigenissen van niets vermoedende wandelaars van buiten Schiedam die zo urenlang aan een lantaarn bleven vastgezet, tot ze ver na middernacht eindelijk door een boa werden bevrijd. In de rondtrekkende vrouwengroepen zijn alle leeftijden vertegenwoordigd. Straat na straat dringen zij de huizen binnen om daar de jongens en mannen tot dansen te dwingen. Willen ze niet, dan is er de toverstaf om ze een lesje te leren. De oudste vrouwen hebben de eerste keus en roepen de mooiste exemplaren op, zo weten de wachtende mannen. Ze zullen tot middernacht zulk bezoek moeten ontvangen. Ze doen dat graag. Het is een raadsel met wie je moet dansen. Het kan de buurvrouw zijn, maar ook een wildvreemde. Of zelfs de koningin. Daar kom je niet achter. Het is verlokkend en angstwekkend tegelijk. 

Uiteraard worden volledig duistere huizen waar iedereen ligt te slapen, ontzien.

Het komt voor dat mannen zich als vrouw verkleden om zo aan het feest deel te nemen. Je hebt er altijd die dat risico nemen want het is natuurlijk geweldig als je niet ontdekt wordt. Zij zijn op zoek naar bekende Nederlanders. In de meeste gevallen volgt vroeg of laat ontdekking. Dan ben je als man behoorlijk de klos. Er volgt wat heet de totale ontmaskering. De kleren worden hen van het lijf gerukt tot de laatste draad. Papieren, geld, auto- en huissleutels ben je kwijt. Vastbinden aan een lantaarn gebeurt in dat geval niet. Je wordt weggejaagd en je ziet maar hoe je in je blote kont thuis komt. 

Dan, om twaalf uur verschijnt de godin Freya in vol ornaat op de televisie van de nieuwe Stadsomroep Twéé. Zij breekt de ban. Het feest is afgelopen. De vrouwen gaan terug naar hun zalen om hun gewone kleren weer aan te trekken. Daarna gaan ze naar huis. Een stukje omertà blijft echter: geen vrouw zal ooit vertellen wat zij in de oudejaarsnacht heeft gedaan of meegemaakt. 

Vuurwerk van de geest in plaats van dat geknal. Als artistieke Schiedammers die vaardig zijn met naald en draad, vast patronen publiceren van mooie amazonekostuums, kunnen we volgend jaar beginnen. Dan is deze eerste intocht van de Amazones een geweldige opmaat tot Schiedam 750 in 2025. Of niet soms?

Dit is een gewijzigde column; eerder verscheen een versie van dit stuk op Joop.nl en doorverwijzend op Schiedam24.