'Troost aan de schoonheid' - Vrouwen van Schiedam geopend

De wethouders openen Vrouwen van Schiedam door 'een eerste steek' in een nieuw werk dat gezamenlijk onder leiding van Kasaei (in wit overhemd) zal worden gemaakt; foto: Ted Konings

SCHIEDAM - Nee, ‘too much’ is het niet, stelde museumdirecteur Anne de Haij gisteren bij de opening van ‘Vrouwen van Schiedam’. Want die vraag was gekomen: ‘is het niet too much?’, al die aandacht voor vrouwen. Nee, vond De Haij. Ze zei: ‘hell no!’, gisteren ten overstaan van een afgeladen museumaula. Sorry voor de woorden, maar toch: “Er is wel veel veranderd in de maatschappij, maar misschien toch niet zo veel als we denken.”

Vandaar dus de tentoonstelling in het Schiedamse museum in dit jubileumjaar voor de stad. Met als ondertitel: 750 jaar werk, strijd en relaties. In dit historische jaar mocht geen historische expositie ontbreken, zo vonden De Haij en haar staf. 

Het zoeken was naar een mooie en feestelijke rode draad om zo’n project aan op te hangen. Dat werd de vrouwengeschiedenis van Schiedam. Tenslotte werd de stad 750 jaar geleden ook door een vrouw gesticht.

Twaalf vrouwen werden er gekozen, hun verhaal wordt belicht in de tentoonstelling. Voor zo ver mogelijk, want van velen is maar weinig bekend. “Het waren vooral mannen die de geschiedenis schreven.” Naast Aleida en Liduina is er ook Beatrijs Berwout Bienszoonsdochter, die in de beginjaren van de stad eigenares wordt van de windas die in Schiedam de schepen over de dam moet zetten, en dus zakelijk een belangrijke positie inneemt. Drie van de gekozen vrouwen leven nog, kraker Marianne was bij de opening aanwezig. Aan de hand van de twaalf komt ook de samenleving waarin zij leefden, met name die in Schiedam, nadrukkelijk voorbij.

Verder bestaat de tentoonstelling uit de verhalen van tien ‘hedendaagse’ Schiedamsen. Want het verhaal eindigt niet met de vrouwen uit het verleden. “Wie runnen nu die stad?”, zo vroeg De Haij zich bij de samenstelling af. “Dat zijn nog steeds veel vrouwen, veel leuke vrouwen. Niet allemaal bekende vrouwen, maar wel vrouwen die in de haarvaten in de wijken zitten. Zo hebben we tien vrouwen geselecteerd.”

Een gemeenschappelijke deler die de museumdirecteur gisteren benoemde: een vrouw staat altijd ‘aan’. Of zoals iemand het zei: ‘ik moest veel shit fiksen’. En alertheid is nodig. De Haij: “Te veel vrouwen leven in armoede; in oorlog zijn burgerslachtoffers twee keer vaker vrouw; elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord.” En er waait geen geweldige wind voor vrouwen door de samenleving, met paternalistische uitspraken en gedrag te over en een behoorlijk giftig discours op het internet. “Dus nee, het zichtbaar maken van de bijdrage van vrouwen aan de samenleving is niet too much.”

Dat onderschrijven ook drie vrouwen die min of meer letterlijk vandaag de stad ‘runnen’, de Schiedamse wethouders Petra Zwang, Antoinette Laan en Anouschka Biekman. Aan hen gisteren de schone taak om de tentoonstelling te openen. Dat deden ze door het zetten van een steek in een textielwerk van Aida Kasaei - waarover in een volgend artikel meer. Volgens hen is er nog veel nodig om de positie van meisjes en vrouwen in de samenleving te versterken, op al die vlakken waar ze minder af zijn ten opzichte van de man. Het feit dat Schiedam een college telt dat in evenwicht is in de man-vrouwverdeling, is daarbij een mooi gegeven. Maar dat is niet iets om bij achterover te leunen. Hard werk is nodig, zoals de vrouwen uit de tentoonstelling in het verleden hebben gedaan, en zoals de wethouders willen doen voor de toekomst. Om de situatie voor vrouwen te veranderen. En: het goede voorbeeld geven is belangrijk.

Toen Hedy d’Ancona - voormalig journalist en minister - in 1968 haar strijd om gelijke behandeling begon, ontwarde zij al snel waar het om ging: ’kennis, inkomen en macht’. Gisteren in het Schiedamse museum, vroeg zij zich af hoe het kan ‘dat vrouwen de achterstand niet hebben ingehaald?’ “In kennis wel, daar zie je dat de achterstand zowel in hoogte als lengte is ingelopen. Dat is een vrolijke boodschap. Maar als het gaat om het inkomen is er nog steeds de loonkloof tussen mannen en vrouwen. En als het gaat om machtsuitoefening dan is dat toch teleurstellend." Anno 2025 is er nog een strijd te voeren om de machtspositie van mannen teniet te doen. Tegen de stroom in tijdens een bij tijd en wijle ‘treurige, onrustbarende tijd’. 

Dan is een tentoonstelling als Vrouwen van Schiedam hoopvol, aldus D’Ancona. “Om aangeraakt te worden” door de levens van generaties van vrouwen. “De tentoonstelling is adembenemend mooi.” Ze nam de woorden ‘troost door de schoonheid’ in de mond. Ze wenste het museum en Schiedam toe dat de bezoekers net als zij, aangesproken worden door de schoonheid, de vrolijkheid en het optimisme van de expositie.