Waarschijnlijk veel meer Schiedammers overleden in dwangarbeid

Razzia in Schiedam op 10 november 1944. Herman Seij, Coll. Stedelijk Museum Schiedam, S-757; foto: Gemeentearchief Schiedam

SCHIEDAM - Meer Schiedamse en Rotterdamse mannen dan tot dusver wordt gedacht, zijn waarschijnlijk tijdens dwangarbeid in Duitsland overleden. Dat stelde René Versluis, voorzitter van de stichting Razziamonument Rotterdam vandaag bij de herdenking van de drijfjacht op 10 en 11 november 1944.

Tot nu toe werd een getal van vijfhonderd doden aangehouden, onder de 52.000 mannen die door de bezetter in beide steden tijdens die twee dagen bij elkaar werden gebracht en op transport gesteld naar Duitsland. Daar werd hun inzet gebruikt in fabrieken en bijvoorbeeld bij het herstel van verwoeste spoorlijnen. 

De schatting van vijfhonderd is gebaseerd op een telling van historicus Ben Sijes van kort na de oorlog. Hij was verbonden aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Volgens Versluis ligt dat aantal waarschijnlijk vier keer, tot mogelijk zes keer hoger. Gedeporteerde mannen vonden de dood door ziekte, die vaak niet werd behandeld, honger, ongelukken of bommen.

"Door alle aandacht voor de dwangarbeid het afgelopen jaar is er steeds meer zicht op het aantal dodelijke slachtoffers van de dwangarbeid in Duitsland. Het gaat om grote aantallen en geregistreerde gevallen. Hiervan is het dodentalpercentage inmiddels vrij nauwkeurig bekend, namelijk vijf procent", zegt Versluis. Het gaat hier dus om het percentage overleden tijdens dwangarbeid in zijn algemeenheid. Zijn medebestuurder Jan Willem Cleijpool rekent zelfs met zes procent.

Wie een vergelijkbaar percentage toepast op de 52.000 gedeporteerden, kom je dus veel hoger uit dan de vijfhonderd die tot dusver werden aangehouden. 

Uit Schiedam werden tenminste vijfduizend mannen weggevoerd. Vijf procent van die groep, betekent 250 mensen. 

Dat er een veel te laag cijfer in omloop kon zijn, heeft volgens Versluis te maken met het feit dat velen van de gedeporteerden nergens als dusdanig stonden geregistreerd en ook op veel verschillende plekken aan het werk waren. 

Bij de herdenking van vandaag, precies tachtig jaar na de razzia, werden voor het eerst kransen gelegd bij het Razzia Monument aan de Parkkade, dat vorig jaar werd onthuld. Er waren enkele hoogbejaarde mannen bij die de razzia hebben meegemaakt. Ook burgemeester Carola Schouten legde een krans. "Vrede en veiligheid gaan ons allemaal aan", zei ze.