In Nachtdier pleit Anne Rats overtuigend voor onversneden woede

RECENSIE - Zelden wordt in het theater het slot van het stuk al meteen aan het begin weggegeven. Anne Rats doet dat wel in haar nieuwe voorstelling Nachtdier. Ze gaat een moord plegen en de manier waarop zij dat vertelt maakt duidelijk dat die gruwelijk wordt. Het slachtoffer zal van het begin tot het eind beseffen wat hem overkomt. 

Een dik uur staat Anne Rats in haar eentje op het toneel. Ze begint als een ontredderde vrouw en langzaam maar zeker hervindt zij haar kracht en zelfvertrouwen. Dat gebeurt op heftige wijze. Er komt zelfs een sloophamer aan te pas. Aan het eind is het publiek even buiten adem als Anne Rats zelf. Het heeft tevens begrepen waarom dit stuk Nachtdier heet. 

De voorstelling vindt plaats op de begane grond van de Sodafabriek, een vervallen pakhuiscomplex van rond 1800 dat zich al jaren in een traag proces van restauratie bevindt. Er kan geen blind paard schade doen. De tribunes voor het publiek zijn van oud hout. Voor het decor is gebruik gemaakt van wat er zoal aan planken en tafels rondslingerde: de zaal vertoont eenzelfde aanblik van ontreddering als de geheel in het zwart gestoken Rats. 

Zij identificeert vijanden: dat zijn niet alleen haar belagers, maar ook het 'tut tu ho ho-' en 'kalmte kan je redden-'volk waartoe wij zelf behoren: de sussers, de mensen die 'blijf nou rustig' zeggen als iemand in hun omgeving uit zijn vel springt. Ik moest de hele tijd denken aan een collega die me placht te adviseren: 'Ga nou niet als een wilde om je heen slaan'.

Accepteer het. Vergeet het. Leer er mee leven. Geef het een plaatsje.

Alle mensen worden in hun leven wel eens diep gekwetst: in hun lichamelijke integriteit, in hun overtuigingen, in hun professionaliteit, in hun zelfrespect. Dan worden wonden geslagen die niet helen. Je ligt ‘s avonds te schudden en te beven in bed terwijl je bedenkt wat je had kunnen terug zeggen of doen. Maar dan is het te laat en de volgende dag ben je gekalmeerd. Of je durft niet. Of je laat je bepraten door je omgeving: 'Wees nou de wijste'. De krenkingen stapelen zich op. Ze etteren voort in je geheugen. 

In Nachtdier komt het tenslotte tot een magistrale uitbarsting van woede. Dat gaat gepaard met een voorbeeldige en bloedige wraakneming. Anne Rats draagt als het ware háár razernij op aan iedereen die zich heeft laten sussen, vooral door de laffe omgeving. 

Dat maakt Nachtdier tot een overtuigend pleidooi voor onversneden woede. Niet alleen om wat je persoonlijk is aangedaan, maar ook om wat de planeet overkomt of weerloze mensen. Sta de bullebakken te weer met je magistrale toorn.

Doe als Anne Rats.

Nota bene: de Sodafabriek is een geweldige lokatie voor Nachtdier maar helaas niet overal even toegankelijk voor wie slecht ter been is. Dan kun je beter wachten tot de voorstelling wordt verplaatst naar het Wennekerpand.