Groen Links en Progressief Schiedam leggen hoofd op hakblok

COLUMN - Hoe kun je als linkse partij ervoor zorgen dat je de verkiezingen reddeloos verliest? Op die vraag hebben Groen Links en Progressief Schiedam een treffend antwoord gegeven. Afgelopen maandagavond stapten deze partijen uit de coalitie die Schiedam al meer dan drie jaar bestuurt. Wethouder Jeroen Ooijevaar nam ontslag. Het kwam niet tot een politieke crisis. Burgemeester Lamers kondigde aan dat de achtergebleven wethouders de komende maanden naar wisselende meerderheden in de raad zoeken. Ze hebben ongetwijfeld ook naar Nieuwsuur en Een Vandaag gekeken. Minderheidscoalities zijn in de mode.

Nu zou je op het eerste gezicht zeggen: niet onhandig van Groen Links en Progressief Schiedam. Over een maand of acht zijn er raadsverkiezingen. Ze hebben nu mooi de handen vrij. Ze kunnen de smetten op hun blazoen afwassen. Die ontstaan nu eenmaal altijd als je met andere en heel ongelijksoortige partijen hebt samengewerkt. Ook al zeggen haast alle mensen in Nederland die denken dat ze verstand hebben van politiek: “Wie breekt, betaalt”. 

Dat is flauwekul. Het gaat erom waarop je breekt. Wat dat betreft is een noodlottige keuze gemaakt.

Rechts verkondigt deze gehele eeuw al dat Groen Links de gewone mensen verraden heeft. Het is een partij van welgedane villabewoners die Jan met de Pet op laten draaien voor de kosten van hun eigen politieke hobbies. 

We zullen dat de komende maanden in Schiedam strijk en zet te horen krijgen. Groen Links koos immers het Mobiliteitsplan om uit de coalitie weg te lopen. Daarin staat dat Schiedam behalve op een paar ringwegen een maximum snelheid van dertig kilometer per uur invoert, nog voordat de rest van Nederland daartoe overgaat. Dat is nog tot daaraan toe. Het plan bevat ook een uitbreiding van het betaald parkeren, voornamelijk in volkswijken. Daar zijn best argumenten voor: je kunt door de toename van het autobezit steeds slechter je auto kwijt. Ook het feit dat er steeds meer bestelbusjes langs de stoep staan, is hieraan debet. Maar het is geen prettige maatregel. Het jaagt de bewoners van die wijken op extra kosten en ze hadden het toch al niet zo breed. 

Schiedammers met een dunne portemonnee zien een alles behalve zorgeloze toekomst voor zich. Politici staan weliswaar tot kotsens toe te juichen dat de economie draait als een tierelier maar de gemiddelde burger plukt daar niet de vruchten van. Integendeel. Die merkte de afgelopen maanden al dat de prijzen van de eerste levensbehoeftes stijgen. Die stelt vast dat over een paar maanden de kosten voor gas en licht als een vuurpijl de hoogte in schieten. Dat geldt ook voor benzine en diesel. Daarnaast verhogen de zorgverzekeraars hun premies. Bijna alle gemeentes in Nederland zijn door de Coronacrisis in financiële problemen geraakt. Ze zien zich nu gedwongen op publieke voorzieningen te bezuinigen, terwijl waarschijnlijk de gemeentelijke lasten worden verzwaard. Daardoor zullen heel veel burgers veel minder vrije bestedingsruimte overhouden. Als je toch al op of rond het minimum zit, word je keihard getroffen. Nu al staan in de kranten zorglijke stukken over energiearmoede. Tiereliere, inderdaad.

Dan is er de energietransitie, een enorme operatie waarop Groen Links en Progressief Schiedam zich sterk hebben geprofileerd. Die brengt hoge kosten met zich mee en het is nog steeds onduidelijk bij wie de rekening precies zal worden neergelegd. Huizenbezitters vrezen dat ze straks een extra hypotheek moeten nemen om hun woningen voor te bereiden op een gastloze tijd. Huurders zijn bang voor verhogingen van de woonlasten.

Nu al exploderen de huizenprijzen en de huren. 

Dát zien de gewone mensen voor zich. Dan is betaald parkeren de volgende slag die je gezin treft. Let wel: het wordt voorgesteld op een moment dat het openbaar vervoer opnieuw wordt ingekrompen. Effe een elektrisch fietsie halen? Voor het hele gezin zeker? Weet je wat die dingen kosten? Weet je hoe groot de kans is dat ze gestolen worden?

Het Mobiliteitsplan is onder burgers dan ook heel impopulair. De overige partijen in de coalitie zijn dan ook achteraf geschrokken van hun besluitvaardigheid. Misschien is dit niet helemaal het moment om bepaald parkeren uit te breiden. Nu is het nog niet zo ver. Eerst krijgen de getroffen wijken inspraak. De inwoners willen – zo blijkt uit berichtgeving in de media – van hun hart geen moordkuil maken, maar dan hebben ze buiten de Groen Linkse waard gerekend: ze mogen meepraten over hoe betaald parkeren wordt ingevoerd, niet of het moet gebeuren. De andere coalitiepartijen zagen het breder met die inspraak. Ze vinden dat Mobiliteitsplan achteraf niet zo goed. Dáárom hebben Groen Links en Progressief Schiedam hun wethouder teruggetrokken. 

Zo profileren ze zich als partijen die de gewone man op kosten willen jagen, juist nu die donkere tijden tegemoet gaat. 

Jeroen Ooijevaar is trots op zijn energiezuinige huis. Hij heeft er voor doorgeleerd. Hij kon het betalen van zijn woning een milieuhobby te maken. De gewone Schiedammers hebben zoveel geld niet. Voor hen zijn maatregelen om de CO2-uitstoot structureel te verminderen geen uitdaging maar een bedreiging. Het is volstrekt duidelijk dat wij de komende decennia onze manier van leven drastisch moeten veranderen, wil moeder aarde haar meest gulzige kinderen niet verstoten. De politiek – juist ook de linkse politiek – heeft eigenlijk maar één methode om dat te bevorderen: beprijzen. Voer een belasting op vlees en suiker in. Leg heffingen op het vliegverkeer. Maak parkeren betaald. Privatiseer de oplossing van een collectief probleem en zeg dat je dan maar leningen moet afsluiten om je huis een energielabel A+ te bezorgen. Daarmee haal je inderdaad het vlees bij Jan Lul van de Hogebomen van het bord maar niet bij de rijken. Allemaal tot je dienst. Dan gaan we een toekomst tegemoet waarin een levensstijl alsof er geen CO2-uitstoot bestond, een privilege wordt voor de elite. Dat pikken ze niet in Nederland. Zo zitten we niet in elkaar. 

Er zijn natuurlijk ook andere methodes om dat te doen: die hebben te maken met eerlijk verdelen van schaarste en pijn, maar dat is erg uit de mode in deze tijden van privatiseren en zogenaamde zelfredzaamheid. Dat zijn ze óók in de linkse hoek vergeten. 

De keuze van Groen Links en Progressief Schiedam om juist op het Mobiliteitsplan te breken geeft daar blijk van.

Ze hebben enthousiast het schavot beklommen en hun hoofd op het hakblok gelegd. De kiezer staat al klaar met zijn bijl.

De sukkels. Hadden ze niks anders kunnen vinden om op te breken?