Het verhaal van mijn vader

SCHIEDAM - De persoonlijke ervaringen van Fenneke Hordijk, en vooral die van haar vader Leendert, openen een bron van indrukken, emoties en verhalen. Het waren spannende, zorgelijke tijden in november 1944 en daarna. Sommigen kampen nog steeds met de naweeën; de expositie ‘Stemmen van de razzia’ haalt die naar boven.

Leendert Hordijk was achttien toen hij op 10 november 1944 op transport werd gesteld naar Duitsland. Er was geen ontkomen aan geweest, toen de Duitsers Rotterdam en Schiedam hermetisch van de buitenwereld wisten af te sluiten en deur na deur de straten doorgingen op zoek naar mannen in de weerbare leeftijd. Het plan was tot in de puntjes voorbereid en er was niet ‘gelekt’. Hij moest wel. Vanaf de winkel van opa Hordijk op de Boergoensestraa13b moest hij op transport: hij werd ‘tewerkgesteld’.

Hij kwam terecht in Mülheim an der Ruhr, in het Roergebied dus, waar hij in een worstfabriek kwam te werken. Hij vertelde er zijn dochter Fenneke vele jaren amper iets over. Ook al drong die later in zijn leven met regelmaat aan om van zijn ervaringen te horen. Maar zoals dat ging in die tijd: je sores hield je voor jezelf. 

Die tijd lijkt voorbij. Veel mensen die over ’44’ kunnen vertellen zijn er langzamerhand niet meer. En de gereserveerdheid heeft de mensen verlaten. Kinderen en kleinkinderen willen weten. Tegen die achtergrond is er vorig jaar een razziamonument onthuld op de Parkkade in Rotterdam, gemaakt door Anne Wenzel, en onlangs in Schiedam een eenvoudig bord met het verhaal van de razzia op de Koemarkt, de plek waar de Schiedamse mannen bij elkaar werden gedreven. 

Jiske Foppe, van stichting ‘De zoek naar schittering’, zette het project 'Verhaal van mijn vader' op poten, met, onder meer, de expositie 'Stemmen van de razzia', naar aanleiding van een idee van Fenneke Hordijk, kunstenares.

Zij maakte al in 2019 en 2020 de serie ‘Verhaal van mijn vader’. Twaalf monoprints (drukwerk dat niet meer dan één keer gedrukt wordt) die het verhaal vertellen: van de Boergoensestraat naar de RET-autobusgarage in aanbouw aan de Sluisjesdijk. En van daaruit via Amsterdam en Zwolle naar Duitsland. 

Leendert Hordijk schreef deze zin op over het moment van verzamelen bij de busgarage: “Hier stonden al enige honderden mannen te wachten. Ik zag vrienden van school. Vanaf dat ogenblik zijn we samen gebleven. In de avond moesten we door de verduisterde stad in stromende regen, in colonne en onder bewaking, naar een onbekend doel.”

Deze zin prijkt sinds een week of twee op de gevel van de RET-garage, als onderdeel van het project, dat met Foppe als producent onder meer een lesprogramma kreeg, een wijkwandeling, gesprekken over hoe familiegeschiedenissen een leven kunnen beïnvloeden, workshops, vertoning van een documentaire en meer (zie hier).