Máxima is Yets dankbaar

SCHIEDAM – Koningin Máxima pinkte een traantje weg, toen ze de verhalen hoorde van de jongeren die meedoen met Yets Foundations. En vooral toen ze zag hoe Peter Ottens, 'aanstichter' van het bijzondere initiatief, winnaar van een Appeltje van Oranje, brak toen hij Rachim Rachid hoorde vertellen over zijn ervaringen met Yets.

Rachid meldde dat hij eigenlijk helemaal niet geïnteresseerd was in basketbal, de sport die de jongeren via Yets Foundation beoefenen, de sport waarvoor Ottens ooit zelf naar de Verenigde Staten ging. “Maar ik was benieuwd naar Yets.” Later wilde Rachid stoppen. “Maar ik ben toch gebleven. Dat ben ik blij mee, want ik heb mooie momenten meegemaakt.” De coaches zijn als broers voor hem. Dan krijgt Peter Ottens het even te kwaad, veegt de tranen uit zijn ogen en slaat een arm om Pedro die naast hem zit. “Helemaal geweldig”, reageert de koningin.

Zo'n ochtend was het, waarin de dankbaarheid bijna voelbaar aanwezig is en de gasten overtuigt.

“Wat wil je worden?”, vraagt Máxima aan Soleny de Andrada Rodrigues. “Zangeres”, antwoordt die. “Dan is vandaag een goed moment om je te laten horen”, zegt Máxima. “Maar ik wil later ook vertrouwenspersoon worden”, zegt Soleny. “Ze kan heel goed luisteren”, zegt Ottens. Maar niet alleen dat. “Ik wilde eens Rachim een harde preek geven, maar toen was Soleny me voor.” “Dat is nog eens peer pressure (groepsdruk-red.)”, aldus de koningin.

Het gaat om leerlingen uit het tweede en derde jaar van het Vmbo, van Lentiz Life in Schiedam en het Geuzencollege in Vlaardingen. En het zijn vast niet de meest verlegen kinderen die Ottens en zijn staf hebben benaderd om aan te schuiven bij de koningin; ze weten in ieder geval goed duidelijk te maken wat het initiatief – waar ze zo'n acht uur van hun week aan spenderen, met sporten, eten en gezamenlijk huiswerk maken – met ze doet, voor ze betekent. Het gesprek is het slotstuk van een programma van een groot uur, waarin Máxima praat met zeven jongeren uit het Yets-programma.

“Een ding staat vast, ik ga studeren”, krijgt zij te horen. Een ander zegt: “Ik wil Yets groter maken.” “The pressure is on”, reageert de koningin. Coach Marthy Rodriguez vertelt dat hij Yets beschouwt als een familie. “Ik kan alles delen, en omdat we niet hiërarchisch zijn, kan ik iedereen benaderen. Ieders idee is waardevol. Ik ervaar steun van ieder, ook van ouders en vrijwilligers.” Een grote familie, met veel energie. “En veel gillen”, herinnert Máxima zich van een half uur eerder, toen zij in de Margriethal ontvangen werd tijdens een training. Waarom dat gillen, wil ze weten. “Om je meer energie te geven, in je spel en in jezelf. Dat zit positiviteit in”, antwoordt Alexander Zee.

Die positieve energie hebben de jongeren wel nodig, want daar moeten ze het van hebben. In basketballen zijn ze – nog – niet zo heel goed, zo kort als ze de sport ook nog beoefenen (het programma van Yets loopt twee jaar). Maar ze winnen vaak de sportiviteitsprijs. “En geregeld komt er na een toernooi een belletje, dat ze dat nog nooit meegemaakt hebben, zo'n instelling. Ze blijven altijd dansen en zingen, ook al staan ze honderd punten achter”, zegt Ottens. “Maar pas toen we in Oostenrijk waren wonnen we van een ervaren team”, zegt Rachid. “Dat was een mooie ervaring.”

Dat is ook precies wat de koningin er van vindt. “Dank dat jullie dit hebben willen delen. Dank voor jullie openheid. Dank voor een mooie ochtend”, zegt ze als ze afscheid neemt van de jongeren.

Zo gaat de koningin moeiteloos mee in het gesprek met de jongeren. Dat valt op, hoe makkelijk het praten is met de koningin. Ook voor de 'hotemetoten' die tussen training en jongeren het gesprek met Máxima aangaan. Het biedt Ottens de gelegenheid nog eens te vertellen hoe hij op het idee voor Yets kwam. “Ik vroeg me na mijn tijd in Amerika af waarom ik mijn droom kon waarmaken, waar anderen dat niet hebben.” Conclusie: “Mijn warme thuissituatie, waar 's avonds de dag werd doorgenomen, of je daarom nu verdrietig of tevreden was. Waar er wat van werd gezegd als je je huiswerk niet had gedaan.” Dat is niet voor alle tieners weggelegd. “Negentig procent van de jongeren heeft geen vader in huis, die leert hoe hard te werken, maar ook over liefdevolle relaties. Wij willen dat thuis zijn en jongeren helpen hun talent te ontwikkelen. Met coaches die je helpen, beter te worden als mens.”

Máxima vraagt door: “Waarom niet al met Yets beginnen direct aan het begin van de middelbare school?” Antwoord: het programma duurt twee jaar, en dan zouden Ottens, ortho-pedagoog Arwin Manus die Yets begeleidt, en voorzitter Jeroen Dejalle liever een jaar extra achter aan het programma plakken. “En je hebt tijd nodig om te weten welke jongeren er in de gevarenzone zitten. Na het eerste jaar weet je wat ze nodig hebben.”

“De jongeren komen uit families waar niet altijd alles goed gaat. Wat doet Yets als jongeren dingen over thuis vertellen die niet goed zijn?” Ottens antwoordt dat de coaches zaken bespreken en dat het zorgteam van de scholen het aanspreekpunt is er als echt zorgen zijn. “Maar je merkt dat jongeren veel delen in vertrouwen, dat drempels bij ons weg zijn. Jongeren die soms niet zo'n hoge pet op hebben van politie of school, die door negatieve ervaringen minder geloven in systemen of instanties. (..) Sommige dingen zijn te spannend om met school te bespreken.” Maar het streven is er altijd naar om te voorkomen dat zaken escaleren. “Bij Yets kunnen de jonge mensen hun zorgen, soms ook over geweld thuis of ervaringen met jeugdbescherming, delen.” In het vertrouwen dat er zorgvuldig mee wordt omgegaan.

Er staan ook veranderingen op de rol bij Yets – 'ook al hebben we geen groeiambitie, alleen een kwaliteitsambitie', aldus Dejalle. Waarop Máxima reageert: “Groei in de diepte is ook groei.” Zo'n ochtend dus.

Want de mensen van Yets ervaren ook druk. Dejalle: “Je bent verplicht om het goed te blijven doen.” Er rust een flinke verantwoordelijkheid op het nog jonge initiatief (begonnen in 2014). Ouders zijn dankbaar en zien dat bij Yets zaken worden overgebracht die zij zelf hun kinderen niet kunnen leren. Dat de begeleiding er voor zorgt dat er minder schooluitval is, dat jonge mensen betere kansen krijgen om hun eigen keuzes te maken. “Ik hoorde van een van de jongens dat hij weer terug bij zijn moeder was”, zegt Máxima. “En een ander vertelde dat hij voortaan, als hij praat, iemand naar de ogen kijkt en duidelijk praat.”

De veranderingen die op til zijn – behalve dat voorzitter Dejalle een opvolger krijgt omdat hij overstapt naar een baan bij de gemeente Schiedam – hebben volgens Dejalle vooral tot doel om het initiatief vanuit een positie van 'best wel vloeibaar, alles gebeurt vanuit passie en gevoel', een structuur te geven, een vaste plek. “Een fysieke plek of een institutionele plek”, vraagt de koningin. “Een institutionele”, luidt het antwoord. “Duurzaamheid.”

Yets is bezig samen met het Fonds Schiedam Vlaardingen een sociale onderneming op te richten. “We willen onze eigen inkomsten genereren:”, aldus Ottens. “Ik wil binnen vijf jaar de helft van onze begroting zelf financieren”, waar deze nu nog voor het leeuwendeel komt vanuit subsidie van de gemeente en steun van het fonds.

Die middelen moeten komen uit het verzorgen van bedrijfstrainingen. “Onze coaches zijn zelf ook jongeren. Die hebben bepaalde skills die heel interessant zijn voor bedrijven. Ze kunnen bijvoorbeeld heel goed omgaan met supersnelle veranderingen. Ze kunnen iets leren aan bedrijven.” Dat moet leiden tot een nieuwe vorm van bedrijfstraining.

Maar ook hier is de les: alles staat of valt met de kwaliteit van de coaches. Die moeten de rolmodellen zijn die voor de jonge deelnemers het verschil maken. En ze vormen het voorbeeld voor anderen. “Die rol is ook voor jou haalbaar.”