Pierre Janssen leeft

SCHIEDAM – Behalve in de sport was er vandaag in Schiedam ook een 'grote' opening in het Stedelijk Museum. Onder forse publieke belangstelling – 'de mensen stonden buiten' – ging daar vandaag de tentoonstelling 'Pierre Janssen. In de greep van kunst' in première.

Wim Pijbes, oud-directeur van het Rijksmuseum in Amsterdam, pijnigde zijn hersens maar kon zich vanmiddag, achter het spreekgestoelte in de aula van het voormalige Schiedamse gasthuis, niet herinneren – was hij een tikje jaloers? – dat er ooit eerder een museumdirecteur in Nederland is geweest aan wie een tentoonstelling werd gewijd. Maar tien jaar na zijn overlijden valt de 'Schiedamse' museumdirecteur die eer te beurt. Directeur, maar ook: journalist – zijn eigenlijke stiel – tv-presentator en kunstverteller, aldus Petra Timmer, die een biografie schreef over Janssen. Dat boek beleefde vandaag eveneens zijn debuut.

Deirdre Carasso, directeur van het museum, overhandigde de Janssen-biografie aan Evelyne Janssen. “Mijn vader leeft”, zei die. Voor de dochter van Pierre werd het een bijzondere dag met het weerzien en de kennismaking met velen, Schiedammers die haar maar wat graag de verhalen over hun avonturen die zij met haar pa hadden beleefd, wilden debiteren.

Evelyne Janssen komt in het weekend van 23 en 24 juni nog eens naar Schiedam, om dan voor het weekend de verantwoordelijkheid voor het museum van Carasso over te nemen – en weer veel verhalen de revue te laten passeren. Evelyne is tegen de wil van haar vader in, kunstenaar geworden.

De tentoonstelling, behalve in Schiedam ook in Arnhem, geboorteplaats van Janssen en de stad waar hij in het museum ging werken toen hij in Schiedam stopte, geeft een tijdsbeeld van Nederland in de jaren 50 en 60. In 1959, Janssen is dan drie jaar werkzaam en woonachtig in Schiedam, begint hij met zijn 'praatjes' over kunst op tv: Kunstgrepen heet het, maar er is niets gekunstelds aan. De ruim twee meter lange, magere man met de handen die mensen zich nu nog herinneren, doet bijna nonchalant uit de doeken wat hij ziet. Hans den Hartog Jager, een van de hedendaagse 'kunstvertellers', vergeleek hem deze week met een Giacometti-figuur: lang en dun. Kern van de filosofie van beeldenmaker Giacometti was dat 'de ruimte niet in de mens zit, maar om hem heen'. “Alsof een Giacometti-sculptuur van zijn sokkel is gestapt om ‘on camera’ over zijn wereld te vertellen”, oordeelde Den Hartog Jager over Janssen.

Die wist inderdaad de ruimte te vullen, zo leert de tentoonstelling. Nu, zowat zestig jaar na zijn Schiedamse jaren, zijn er nog veel mensen die hem herinneren, die ook een object instuurden voor de tentoonstelling, met een korte toelichting. Albert Goederond, kunstenaar uit Arnhem, vertelt bijvoorbeeld dat hij zonder Janssen waarschijnlijk geen kunstenaar was geworden. “Want in die tijd was het voor kinderen uit mijn milieu al niet normaal door te leren.” Er was overtuiging voor nodig om een moeilijk pad als dat tot het kunstenaarsschap te gaan – en Janssen bemoedigde Goederond van afstand om die stappen te zetten. Zoals de museummanjournalistverteller de Nederlanders op tv ook op het hart drukte dat ze vooral zelf moesten kijken naar kunst. Ook al was wat zij zagen niet mooi – dan nog kon je nog blijven kijken. Zoals in het leven.