Over de centen: lonen versus inflatie

SCHIEDAM - Schiedam24 realiseert zich dat Schiedams nieuws meer is dan zaken die in Schiedam gebeuren, of worden bedisseld: heel veel van wat de Schiedammers meemaken en bezighoudt, wordt veroorzaakt elders in het land. We maken deel uit van de Nederlandse samenleving. Bijvoorbeeld waar het gaat om de economie. Daarom willen we voortaan met regelmaat berichten over zaken in de economie die onze redacteuren bezighouden. Vandaag: de inflatie versus de lonen.

‘Inflatie blijft hoog, lonen stijgen door. Is dit de gevreesde loonprijsspiraal?’, is de kop vandaag in de NRC, paginabreed op pagina 3. Alarmerend, want die loonprijsspiraal is afschrikwekkend, toch? Ooit, met name in de jaren tachtig, prijsde Nederland zich zo uit de markt met stijgende lonen, dat veel bedrijvigheid de benen nam naar ‘lagelonenlanden’. Willen we dat opnieuw laten gebeuren?

Maar wacht eens even: dat gebeurt toch al? Heel veel van wat gemaakt wordt komt uit China, en als de arbeiders voor hun inspanningen te veel verdienen om ‘uit’ te kunnen, dan verzinnen de bedrijven wel manieren om die goedkope arbeid naar Nederland te halen. Ga maar eens op een parkeerplaats langs de snelweg kijken op een zondag.

Wat is er dan zo verschrikkelijk aan een loonprijsspiraal? De prijzen lopen op, maar de lonen doen dat dan ook, in zo’n spiraal. En aangezien er altijd ook een rem zit op hoe duur Nederland kan worden ten opzichte van de landen om ons heen - of verweggistan, een pakketje is tegenwoordig immers zo besteld op Temu - hoeven we ons als ‘arbeiders of ander personeel’ niet zo’n zorgen te maken om inflatie. Als de lonen maar gelijke tred houden. Lekker voor onze hypotheekschuld ook, inflatie.

Waarom dan toch zo’n alarmistische kop in de Nederlandse kwaliteitskrant? Dat kan eigenlijk alleen maar verklaard worden met een werkgeversbril op. “We maken ons zorgen omdat de loonontwikkeling in Nederland de afgelopen jaren wel erg hard is gegaan”, zei werkgeversvoorman Jannes van der Velde (van vereniging AWVN) gisteren in het programma Geld of je leven op Radio 1. “En als je kijkt naar de wensenlijsten van de vakbonden op dit ogenblik, dan denken we dat we ons zorgen moeten maken”, voegde hij daar aan toe. De FNV heeft zeven procent stijging van de cao-lonen op het verlanglijstje tijdens de komende cao-besprekingen gezet, het CNV houdt het op 3,5 tot zes procent. Van der Velde: “De concurrentiepositie van bedrijven, daar gaat het uiteindelijk om, als we het hebben over welvaart, over banen die goed betalen.”

Bedrijven zijn dus zeker wel beducht voor stijgende lonen. Want, zo wordt daaraan toegevoegd, die wordt niet goedgemaakt door stijgende arbeidsproductiviteit. De kosten van een eenheid product nemen toe, als lonen harder stijgen dan de productiviteit van de werknemers. En die arbeidsproductiviteit is afgelopen tijd eerder gedaald dan gestegen, zo leren de cijfers. Ja, zo prijs je jezelf als bedrijf wel uit de markt.

Maar hoho. Het is natuurlijk maar waar je je prioriteiten legt: bij de bedrijven die moeten concurreren, of de werknemers die behalve een nuttig en dankbaar beroep, ook genoeg moeten verdienen om goed van te leven. Nou, dan weet ik het wel. Dan gaan de mensen voor: we werken immers om te leven, niet andersom.

En laten we de sommetjes nog eens precies maken. Gisteren maakte het CBS bekend dat de cao-lonen in Nederland met 6,6 zijn gestegen, afgelopen jaar. Vandaar die dreigende kop in de NRC. De inflatie was immers ‘maar’ 3,3 procent geweest. Arbeid werd voor de bedrijven dus relatief fors duurder. Maar laten we ook even kijken naar de cijfers in de afgelopen drie ‘na-Corona’ jaren. In 2021 stegen de cao-lonen gemiddeld met 2,1 procent, in 2022 met 3,2 en in 2023 met 6,1 procent. 2024 spande dus de kroon: zoveel in euro’s kwam er voor de werknemers in de portemonnee niet bij sinds 1982 (toen nog in guldens).

Maar, zoals we allemaal maar al te goed weten: we hebben bijzondere economische jaren achter de rug, met een ronduit exorbitante inflatie. Die was in 2021 2,7 procent, in 2022 maar liefst tien procent, in 2023 3,8 procent en afgelopen jaar dus 3,3 procent. Maakt (het is niet helemaal correct, want er is ook inflatie op inflatie) 19,8 procent inflatie over vier jaar. En de lonen: die gingen op dezelfde manier berekend omhoog met…. achttien procent. Waarbij de gezinnen ook de grootste kostenstijgingen moesten voorfinancieren, omdat de inflatie eerst kwam, en de grootste loonstijgingen een jaar of meer later. De bedrijven konden op veel kortere termijn hun prijzen opschroeven, hetgeen ook gebeurde.

Ik ben maar een leek hè, maar moeten we dan niet constateren dat er in plaats van een loonprijsspiraal eerder sprake is van een gematigde loongroei die de inflatie remt. Ook al omdat we de afgelopen decennia toch gewend zijn geraakt aan stijging van de lonen die altijd iets meer was dan de - gematigde - inflatie? 

Laat maar weten als ik een gedachtenkronkel te veel heb gemaakt, of hoe u dit ziet: [email protected].