Red de Heilige Liduina van Hillegersberg

COLUMN - Wij spreken in Schiedam meestal van St. Liduina maar in Hillegersberg hebben ze het liever over de H. Liduina. Ik kwam daar pas deze week achter: vlak tegen de noordkant van de Bergse Dorpsstraat bevindt zich een klein katholiek complex dat in alle opzichten herinneringen oproept aan het rijke Roomse Leven. Aan het Liduinaplein staat de parochiekerk van de H. Liduina én een Liduinaschool. Daar achter weer ligt een groot eveneens aan Liduina gewijd verpleeghuis. We gingen daar op bezoek en dat was de aanleiding om het geheel eens goed te bekijken. In de school zit een kraakwacht. Daar zullen op den duur wel een paar appartementen in komen. In de kerk is elke zondag om half tien nog een viering, maar het gebouw staat op de nominatie te worden gesloopt. 

Dat doet pijn: het Liduinaplein is juist door die school, de kerk en de knusse pastorie een waardevolle plek.

In 1925 was de toen nog afzonderlijke gemeente Hillegersberg zo gegroeid, dat er ruimte ontstond voor een tweede rooms katholieke parochie. Die zou wel beperkt van omvang blijven. Daarom verrees er een bescheiden kerk, die werd gewijd aan de H. Liduina. In de tuin van de pastoor werd een groot standbeeld geplaatst van Christus Koning. Op het voetstuk staat met grote letters: ‘Aan koning Jesus. Zijn volk’.

Dit laat zich verklaren door de achtergrond van Christus Koning. Paus Pius XI liet dit hoogfeest in 1925 voor de eerste keer vieren en wel op de laatste zondag van november. Voortaan zou dat jaarlijks plaats moeten vinden en wel zo plechtig en zo spectaculair mogelijk. Wat zat daar achter? Pius XI maakte zich grote zorgen over de verering die de Italiaanse dictator Mussolini te beurt viel. Die droeg bijna een religieus karakter. Later zou in Duitsland hetzelfde gebeuren met Hitler. Als alternatief voor deze leiders presenteerde de paus Christus Koning. Met Hem hadden de katholieken geen Mussolini nodig, wilde de Heilige Vader maar zeggen, natuurlijk tussen de regels door. Het feest werd dan ook met veel bombarie gevierd. Katholieke drumbands marcheerden met slaande trom en veel geschetter de kerk binnen. Ik heb dat als kind nog meegemaakt en dan dacht het brave volk in de banken: ¨Als puntje bij paaltje komt kunnen wij net zo goed grote parades houden¨. Tsjing Boem voor Christus Koning. Daarom staat er onder het beeld ‘Van Zijn Volk’.

Het kerkje in Hillegersberg is in 1955 vervangen door een nieuw gebouw dat werd ontworpen door het bureau Hendriks, Van der Sluys & Van den Bosch. Dat heeft ook een katholieke kerk aan de burgemeester Baumannlaan in Overschie op zijn naam staan. Die lijkt dan ook sterk op de H. Liduina. J.P.L Hendriks was aanvankelijk de leidende figuur in het bedrijf. Hij hield van strenge kerken met gesloten bakstenen gevels, die in plaats van hoge torens voor de gewenste indruk moesten zorgen. De klokken van de H. Liduinakerk staan dan ook gewoon bovenop de voorgevel aan twee kanten in de open lucht. Boven de toegangsdeuren zijn friezen aangebracht met scenes uit het leven van Liduina. We zien haar val op het ijs, haar ziekbed met bezoek van pastoor Jan Pot en vrouwen die een ziek kind naar de heilige brengen. De engelbewaarder van Liduina ontbreekt niet. Bovendien zitten er in de muur nog een aantal geglazuurde en gestileerde afbeeldingen, vooral van dieren. Ze hebben een symbolische betekenis, maar die kon ik niet zo gemakkelijk achterhalen en ik wil er ook niet een slag naar slaan.

Het zou een groot verlies zijn als deze karakteristieke en voor Hillegersberg iconische kerk aan de sloper wordt prijsgegeven. De vooruitzichten zijn somber. Het aantal praktiserende katholieken in Schiebroek en Hillegersberg is zo gedaald dat ze maar één kerkgebouw in stand kunnen houden. Daarom is in Schiebroek de eerste paal geslagen voor een eenheidskerk van bescheiden afmetingen, voor Overschie, Schiebroek en Hillegersberg. De andere worden noodgedwongen opgeofferd. 

Toch vinden er in de H. Liduinakerk nog steeds vieringen plaats – op zondagochtend half tien -. Dat zal tot eind 2025 zo blijven. Dan valt het doek, tenzij Schiebroek en Hillegersberg in vereniging – katholieken of niet – een wonder weten te doen. 

Eigenlijk zouden Schiedammers daar ook eens naar de kerk moeten gaan. Er is parkeergelegenheid genoeg voor de deur en dan haal je achteraf - door preek en communie gesticht – een kop koffie dan wel een hartversterking in de Bergse Dorpsstraat bij Van Eijk of Lebbink.

Dat bijzondere kerkgebouw mag niet te gronde gaan.