Duurzaam werken bezorgt molenbouwers problemen

SCHIEDAM – De wens om duurzaam te handelen jaagt de molenwereld nu op hoge kosten. In Schiedam zal een oplossing gevonden moeten worden voor de deelbare molenroeden van de Babbersmolen en de Drie Koornbloemen waarin constructieve gebreken zijn geconstateerd.

Gisteren werd bekend dat 48 molens in Nederland zijn stilgezet omdat er in Schiedam en Haastrecht bouten in de roeden zijn afgebroken.

Lisa Baas is bestuurslid van De Schiedamse Molens en legt uit dat molenbouwers sinds enkele jaren molenwieken anders zijn gaan construeren. Uit het oogpunt van duurzaamheid wordt sindsdien vooral gekozen voor stalen roeden, de basis van het wiekenkruis, die worden verzinkt. Vanwege hun lengte kunnen de roeden niet in zijn geheel in een zinkbad. Daarom wordt gewerkt met vier halve roeden, die samen tot een wiekenkruis worden gemonteerd. De molen van Goidschalxoord had in 2009 de primeur van verzinkte roeden.

De bouten waarmee de halve roeden aan elkaar zijn gezet, blijken nu voor problemen te zorgen. In Haastrecht brak als eerste zo'n bout, later wees onderzoek uit dat dat ook bij De Drie Koornbloemen was gebeurd. Het vermoeden bestaat dat vooral de grote 'vlucht' van de wieken – meer dan 25 meter – reden is voor het breken. De Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed liet de zaak onderzoeken; deskundigen rekenden de boutverbinding opnieuw door en die sommen wezen uit dat de flensverbindingen tussen de roeden bij de molens te licht zijn uitgevoerd. “De flenzen van 20 à 25 mm zijn te licht”, aldus de rijksdienst, “met als gevolg dat de flenzen vervormen en de bouten in de hoeken te zwaar worden belast.” Molens die hard draaien of zwaar belast worden lopen volgens de onderzoekers een risico op breuk. “Als een molen met deelbare roeden stil staat, is het risico op breuk van bouten nihil.”

Het is nu aan de rijksdienst, daarin bijgestaan door de TU Delft, om oplossingen te vinden, aldus Baas. Zij verwacht nog bericht voor de Nationale Molendagen op 13 en 14 mei, maar de kans dat die zal inhouden de bewuste molens kunnen draaien is praktisch nihil. Acuut gevaar is er niet. “Er is niets naar beneden gekomen en dat zal ook niet gebeuren.”

Onder de stilgezette molens zijn er enkele die nog een productiefunctie hebben. Die zullen als eerste onder handen genomen worden, verwacht Baas. Dat is niet meer dan billijk. Het stilzetten van De Drie Koornbloemen en de Babbersmolen heeft wat dat betreft geen bedrijfseconomische consequenties.

Uitsluitsel van de onderzoekers zal vooral gaan over de vraag of reparatie van de constructie mogelijk is, of dat wieken voortaan weer 'uit één stuk' gemaakt moeten worden. In beide gevallen zal het waarschijnlijk een lange affaire worden, aldus Baas. “Dan kan het zo maar een jaar gaan duren.” Op zich geen probleem, veiligheid gaat voor. Het zullen de kosten zijn die gaan bepalen hoe de problemen worden verholpen. En die kunnen flink oplopen, als het echt op vervangen aankomt. Denkelijk geven de onderzoekers van de rijksdienst en de TU daarover ook een voorzet.