Schiedam kon voor de dag komen met Oranjebrug en -straat

COLUMN - Nu hij wordt gerenoveerd, merken wij Schiedammers pas hoe wezenlijk de Oranjebrug is voor de verbindingen in onze stad. Op 27 maart gaat de brug om 19.00 uur voor een etmaal dicht. Wie vanuit het westen naar het centrum wil of omgekeerd, is dan maar al te vaak extra tijd kwijt. De dichtstbijzijnde verbinding over de Lange Haven is de Kippenbrug, die alleen voor voetgangers en fietsers bestemd is. Automobilisten moeten helemaal naar molen De Drie Koornbloemen rijden, waar het westen in Nieuwland overgaat of een route kiezen helemaal door de Gorzen. 

We mogen de Oranjebrug wel met meer eerbied bejegenen als het nieuwe wegdek is geïnstalleerd. Tegelijkertijd verdient de aannemer alle lof voor de slimme manier waarop hij het karwei heeft aangepakt. De hinder voor het publiek is tot een minimum beperkt. Bijzonder detail: je kunt aan de naam van de projectleider zien dat het 2023 is. Hij heet Hüseyin Dalmis. Wie vragen heeft over de werkzaamheden kan zich wenden tot Mildred Maharaj. Dat hadden de oorspronkelijke bouwers van de brug zich in de jaren dertig van de vorige eeuw met geen mogelijkheid kunnen voorstellen. Dat tachtig jaar later Nederlanders zulke namen zouden dragen. 

Het is hinderlijk, maar die restauratie was nodig. De Oranjebrug met zijn vier zuilen werd in 1938 al geopend. Het was toen een blijk van het feit dat Schiedam met de tijd meeging en ruim baan gaf aan het toenemende verkeer. Nederland telde nog maar honderdduizend auto's. Toch was het vaak genoeg druk in Schiedam, omdat al het autoverkeer van Rotterdam naar het Westland over de Gerrit Verboonstraat ,de Oranjestraat en de Burgemeester Knappertlaan reed. 

De Oranjestraat was aanvankelijk een fraaie beboomde laan met maar aan een kant bebouwing: aan de Nieuwe Haven stond het grote complex van de Schiedamsche Cartonnagefabriek. De gevels staan er nog, net als de aansluitende bebouwing, een laag rijtje huizen waar sinds jaar en dag slijterij Oranje is gevestigd. Daarna volgt het complex dat deel uitmaakt van de Lutherse Kerk. De andere kant van de Oranjestraat was grotendeels onbebouwd gebleven. Achter een muur bevonden zich de grote tuinen van herenhuizen aan de Lange Nieuwstraat, die door onberaden slooplust zijn vervangen door een afschuwelijk postkantoor dat nu het Schiedam Art Centre huisvest. U moet dat absoluut bezoeken. De toegang is gratis. Maar dit terzijde. 

Voor Schiedamse begrippen was de verbinding over de Nieuwe Haven vrij jong. De eerste kwam pas in 1858 tot stand naar het model van de Appelmarktbrug. Dat hing samen met het feit dat de katholieken precies daar hun Frankelandsekerk hadden gebouwd. Ze hadden net zo weinig zin in omwegen als wij tegenwoordig. In 1885 werd deze brug al vervangen door een platte draaibrug met op de vier hoeken fraaie gaslantaarns. Met enige moeite en voorzichtigheid konden twee paard-en-wagens elkaar passeren. Dat was toen een hele verbetering, maar na een halve eeuw was hij ingehaald door de tijd. Net zo goed als de beboomde laan, die de Oranjestraat in feite was. 

Voor de nieuwe Oranjebrug kwam een rotonde. Het stukje Nieuwe Haven tot aan de Burgemeester Knappertlaan kreeg het uiterlijk van een driebaansweg. De bomen langs de Oranjestraat moesten wijken voor het autoverkeer.

Het zou tot 1951 duren voor er nieuwbouw gepleegd werd aan de groene kant van de Oranjestraat. Maar dat werd een voor die tijd indrukwekkende winkelgalerij, waarvan Albert Heijn het hoekpand huurde om te experimenteren met een nieuwe aanpak: de zelfbedieningszaak. De rest van de winkelruimte werd gehuurd door middenstanders waarvan de meesten  hun sporen elders in de stad al verdiend hadden: Van Meurs - woninginrichting, Van Woerkom - sanitair, Ritman - sport, De Graaf–van Loon - damesmode, opticiën De Bruyn, corsettenzaak De Kroon en tenslotte de schoenwinkel Americain. 

Ja, Schiedam kon voor de dag komen. De vrouw van burgemeester Peek opende de winkelgalerij terwijl haar eega de bijbehorende toespraak hield.