Historisch stuk over heksenvervolging toch actueel

SCHIEDAM - Een bijzondere voorstelling is komend weekend en over twee weken te zien in de Grote Kerk: ‘De Heks van Almen’.

Het is een theaterstuk over de heksenvervolging. In 1472 werd op het kerkplein in het dorp Almen, nu gemeente Lochem, de eerste Nederlandse vrouw als 'heks' verbrand. Theatermakers Achterhoek maakte een voorstelling over deze onvoorstelbare gebeurtenis.

Als Aleyda in haar eigen huis wordt opgepakt en meegesleurd naar een bedompte kerker in Zutphen, heeft zij geen idee wat de reden van haar vasthouding is. Pas wanneer haar dochter Greetje haar komt opzoeken wordt het duidelijk: Aleyda, de eigenzinnige vrouw die haar krachten en kennis van geneeskundige kruiden gebruikt bij haar werk als vroedvrouw, wordt verdacht van hekserij.

Toen Manja Bedner, schrijfster van het stuk, hoorde over deze verschrikkelijke gebeurtenis uit het verleden van haar geliefde dorp, bracht dit een enorme schok teweeg. Almen is een bijzonder dorp, altijd gastvrij en vriendelijk, zo wist zij. Het was moeilijk te bevatten dat zoiets vreselijks juist hier had plaatsgevonden. Het idee om van Aleyda’s verhaal een voorstelling te maken liet Bedner niet meer los. Zij begon met het verzamelen van materiaal en kennis om het toneelstuk te kunnen schrijven.

Tijdens het onderzoek werd haar steeds duidelijker dat de gevolgen van de heksenverbrandingen nog steeds invloed hebben op vrouwen in de huidige maatschappij. “Gaan staan voor je eigen talenten en krachten, je uit durven spreken, het zijn onderwerpen waar vrouwen nog steeds veel mee worstelen.” Zodoende werd het stuk waaraan zij werkte voor Bedner niet alleen een stuk over de historische gebeurtenis, maar ontstond de link naar het heden.

De heksenverbrandingen hebben grote invloed gehad op de ontwikkeling van onze maatschappij en de positie van vrouwen daarin, zo stelt Theatermakers Achterhoek. Het gezelschap zoekt ‘naar het licht in dit gruwelijke verhaal’ door verleden en heden te mengen.

De Heks van Almen ging, mede als gevolg van de Coronacrisis, in première op het kerkplein in Almen. 

Voor Bedner had haar inzet voor het stuk nog andere gevolgen. Sinds enige tijd is zij bestuurster van de Stichting Nationaal Heksenmonument, die ijvert voor eerherstel van onschuldige slachtoffers van heksenvervolgingen. "Niet alleen zij die veroordeeld en geëxecuteerd of verbannen werden, maar ook zij die door marteling, heksenproeven of uitputting tijdens het proces bezweken." Eerste doel: het oprichten van een nationaal monument ter herdenking van de slachtoffers en ter bewustwording van deze pijnlijke periode in onze vaderlandse geschiedenis. Zie ook dit artikel.

De Heks van Almen is in de Grote of St.-Janskerk te zien op 11, 12, 13 en 25, 26, 27 augustus.