Raad hakt morgen knoop door over vestiging azc in Schiedam

Monique Rotteveel bood namens Lokaal Onafhankelijk Schiedam de petitie 'Zeg nee tegen een azc' aan, aan commissievoorzitster Annebeth Wilton; 'Dat de zorgen van duizenden Schiedammers niet genegeerd mogen worden'

SCHIEDAM - Enkele honderden mensen protesteerden zaterdag in het stadscentrum tegen de komst van een asielzoekerscentrum in Schiedam. Morgen beslist de gemeenteraad of de demonstranten hun zin krijgen. Zoals de voortekenen nu zijn, moeten zij op een tegenvaller rekenen.

Afgelopen dinsdag vergaderde de gemeenteraad een eerste keer over de plannen voor het opvangcentrum, in kantoorflat Torendijk of in het weidegebied ten noorden van het Beatrixpark. De meningen waren verdeeld langs voorspelbare lijnen, schreven we er dinsdagavond tijdens de vergadering over. En die voorspelbare stellingname over de inrichting van een azc in de stad lijkt uit te monden in acceptatie van het voorstel van het college.

Er zijn uitgesproken tegenstanders van vestiging van een azc, uitgesproken voorstanders, maar het zijn de gematigde middenpartijen die de doorslag zullen geven. In dat verband sprak CDA-fractievoorzitter Yusuf Tuncer van ‘een gevoelige maar onvermijdelijke keuze’. En stelde John van Sliedregt namens D66 dat met de keus van Torendijk ‘aan onze voorwaarden is voldaan’. Als een van beide partijen het collegevoorstel steunt, is het aangenomen. Of het moet wel heel raar lopen bij de behandeling van het plan in de raadsvergadering. 

Afgelopen dinsdag was het immers alleen nog de Politieke Avond, bedoeld voor meningsvorming en het proeven van elkaars nieren. Dat gebeurde ook volop. LOS en met name Alles voor Schiedam lieten duidelijk merken maar moeilijk begrip op te kunnen brengen voor mensen die niet zien dat de problemen in de stad zo groot zijn, dat van vestiging van een azc geen sprake kan zijn. Anderzijds zien de PvdA, Groen Links, Progressief Schiedam en Denk het als hun plicht om aan de Spreidingswet te voldoen. Behalve verantwoordelijkheid nemen gaat het ook om recht doen aan vluchtelingen. Zoals Wijnand de Leeuw van de PvdA het stelde: “Het gaat om mensen. Om onze bereidheid om als stad verantwoordelijkheid te nemen in het licht van landelijke wetgeving over de opvang van de meest kwetsbaren.” De Leeuw deelde ook een persoonlijke ervaring. “In mijn studententijd heb ik met meerdere mensen gestudeerd die ooit als vluchteling van vier of zes jaar oud naar Nederland kwamen en het zijn mijn meest dierbare vrienden geworden. Mensen die nu een waardevolle bijdrage leveren aan dit land.” Maar ook: “De dankbaarheid die zij hebben is even groot als mijn verdriet over het feit dat hier zo veel polarisatie is ontstaan over dit onderwerp. Omdat we het hier hebben over de opvang van 1 persoon per 250 mensen in Schiedam.”

Ook Furkan Kondu stelde dat ‘als wij hier praten over getallen en locaties, achter elke getal een gezicht schuilgaat’. “Het gaat om vaders die hun kinderen in veiligheid willen brengen en moeders die na jarenlange onzekerheid weer hoop proberen te vinden. En jongeren die zonder hun ouders een nieuw leven moeten opbouwen.” Alleen daarom al zouden de raadsleden zich verplicht moeten voelen een besluit over een locatie te nemen, aldus de Denk-politicus. “Om menswaardige opvang te bieden, compassie te hebben. Dat is geen last, maar een kans om te laten zien waar we als samenleving voor staan. Een veilige plek en perspectief, dat verdienen de asielzoekers.”

Maurice Mannee van Alles voor Schiedam stelde daar tegenover dat het juist het landelijke onvermogen is om de asielzoekerssituatie op te lossen, die maakt ‘dat we hier in Schiedam nu voor dit probleem staan’. Hij was in de vergadering diegeen die de argumenten tegen de komst van een azc het best wist te verwoorden. Zijn partij vindt de taakstelling voor Schiedam, 327 asielzoekers herbergen, buiten alle proporties en onverantwoord. Dan mag het wel een wettelijke taakstelling zijn, maar wat, zo vroeg het AvS-commissielid zich af, heeft het college eigenlijk gedaan om die taakstelling naar beneden te krijgen. “Er zijn voldoende argumenten. Waarom is er geen bezwaar aangetekend?!” Gevraagd naar welk aantal dan wel proportioneel was zei Mannee: “Nul lijkt ons ook een mooi cijfer.”

Argumenten die Mannee noemde: ruimtegebrek en woningtekort, ‘dat in- en doorstroom op de woningmarkt meer dan lastig maakt’. “Met Nieuwland en Oost hebben we nota bene twee wijken in het Nationaal Programma waar we veel uitdagingen, problematiek en zorg kennen.” Het veiligheidsgevoel staat onder ‘immense’ druk. “Schiedammers voelen zich niet veilig in eigen stad en buurt.” Er zijn meerdere veiligheidsrisicogebieden aangewezen in de stad, ‘door aanhoudende overlast, straatintimidatie, steekincidenten, berovingen en overvallen met name door jeugdigen’.

Verder wist hij te melden dat 34 procent van de alleenstaande minderjarige asielzoekers betrokken is bij agressie of een geweldsincident in een azc - ‘dat zuig ik niet uit mijn duim, dat zijn cijfers van het COA’. “De impact van asielzoekers sociaal en maatschappelijk is te groot.” Mannee vindt het belangrijk als de politiek zich aan een gouden richtlijn houdt: als je anderen wilt helpen, zorg er dan eerst voor dat je het goed geregeld hebt voor je eigen mensen. 

De AvS-woordvoerder deelde ook argumenten die waren ingebracht door een vertegenwoordiger van de bedrijvenvereniging ’s-Gravelandsepolder, als inspreker: een azc midden in een industriegebied is onwenselijk. “Een gebied dat nog volop in ontwikkeling is. Bedrijven die er zich willen vestigen zullen zich achter de oren krabben en dat betekent een risico op vertraging op de ontwikkeling van het Schiedistrict.” Verder is er op het bedrijventerrein niets te doen, en moet je 25 minuten lopen om wel ergens te komen waar je mensen ontmoet, of de trein kunt nemen. Wat Mannee betreft is het feit dat de bedrijvenflat als beste optie uit een onderzoek naar mogelijke locaties - naar verluidt zijn twintig plekken in de stad bekeken - uit de bus komt, een goed bewijs van het feit dat ‘Schiedam helemaal geen geschikte locatie heeft’.

Sowieso verschilden de verschillende fracties in de raad van mening over de merites van of bezwaren tegen de twee locaties, Torendijk en weidegebied, die B&W voorstelt, de eerste als voorkeurslocatie, de tweede als alternatief indien nodig. Zo stelde John Maris namens Progressief Schiedam ronduit tegen het collegevoorstel te zullen stemmen als Torendijk de voorkeurslocatie blijft. De alternatieve locatie biedt volgens hem betere voorwaarden dan het opvangen van mensen op een ‘troosteloze’ plek als de kantoorflat op het bedrijventerrein. “Als het COA de locatie Windas ontwikkelt, kan die na sluiting van het azc ingezet worden voor Schiedamse woningzoekenden.” In principe worden de afspraken over het centrum immers voor vijf jaar gemaakt. PS stelt voorstander te zijn van meerdere kleinere opvanglocaties, in plaats van een grote. “Maar dat is volgens het college en het COA niet haalbaar.”

Ook Groen Links zegt ‘instinctief te voelen voor de alternatieve locatie’. Yorick Haan vond het ook opmerkelijk dat deze locatie ‘beter scoort’ als je de argumenten uit het afwegingskader op een rijtje zet. Waarom dan toch de voorkeur voor Torendijk? “Het zou mooi zijn als we in de weilanden iets kunnen realiseren als in Vlaardingen.” Daar werd voor de Oekraïners het dorp Mrija uit de grond gestampt. “Als mensen zich niet weggestopt voelen, voelen ze zich ook sneller deel van de Schiedamse samenleving.”

Het CDA heeft moeite om de keus voor Torendijk als eerste optie te volgen. ‘Thurlede’, zoals de fractie het alternatief noemt, sluit aan bij de toekomstige gebiedsontwikkeling rond station Kethel. “Dat maakt dat deze locatie ruimtelijk en beleidsmatig beter ingepast kan worden.” Ook Denk voelt voor de alternatieve locatie. “Die is groener, een prettiger leefomgeving.” Maar duidelijk is dat daar gebouwd moet worden, terwijl in Torendijk verbouwen volstaat. Denk wil graag weten tot welke vertraging van opening van het azc die zou leiden. “Hoe veel langer duurt realisatie van de alternatieve locatie”, vroeg Kondu zich af.

D66 vond dat nu al nagedacht moet gaan worden wat er met Torendijk kan gebeuren als het na gebruik als azc weer leeg komt. Datzelfde ziet fractievoorzitter John van Sliedregt overigens ook voor zich voor de andere locatie. Ook Denk vroeg zich af of de locatie na beëindiging van de azc-functie wellicht gebruikt kan worden als opvang van dak- en thuislozen.

De VVD zorgde nog voor ergernis, met name bij de PvdA, door resoluut de optie van een azc ten noorden van het Beatrixpark af te wijzen. En dat zo stellig, dat het zou kunnen betekenen dat de fractie het voorstel in zijn geheel af zou kunnen wijzen, aldus Tom Janssen namens de liberalen. Want daarin staat immers een azc als tweede optie, daar in het groen tussen park, industriegebied, Windas en Sveaparken en Spaland. De Leeuw vond het onbestaanbaar dat de VVD-fractie een voorstel van een college met daarin de eigen wethouder zou afwijzen. 

Onduidelijkheid was er over de alleengaande minderjarige asielzoekers. Daarvan moet Schiedam er volgens de sommetjes van het ministerie 52 opnemen. Maar komen die er nog eens bij, of zijn die inbegrepen in het genoemde aantal van 327, zo hield meerdere fracties bezig. Aan de andere kant: het college geeft aan dat er in Torendijk geen ruimte is voor deze minderjarigen. Wethouder Antoinette Laan bevestigde uiteindelijk het sommetje van John Maris van PS. “Ja, het klopt dat er 275 asielzoekers komen in Torendijk.” Daar is volgens het COA geen geschikte plek te realiseren voor de zelfstandige jonge asielzoekers. Het college heeft zich volgens Laan in eerste instantie op die hoofdopdracht gericht; de jonge asielzoekers komen als een besluit over een ‘volwassenen-azc’ is genomen. Op de alternatieve locatie Windas is volgens Laan overigens mogelijk wel ruimte voor deze zogenaamde ama’s.

Mannee drong aan waar het ging om de zorgen waarvoor een azc de Schiedammers stelt. Zo vroeg hij Kondu of hij een morele verplichting voelt richting de inwoners van de stad. “Als het goed is leest u ook de krant, ziet u ook het nieuws, ziet u de toenemende incidenten op en rondom azc’s en in de steden waarin de azc’s liggen. Snapt de heer Kondu dat de mensen in Schiedam zich zorgen maken?” De Denk-fractievoorzitter antwoordde bevestigend, maar kaatste in zijn uitleg tegelijk de bal terug. Zijn het niet de politici die vooral zorgen voor zorgen? “De boten die we al jarenlang hebben in Schiedam. Welke incidenten zijn daar bekend geworden? Volgens mij geen enkele. Het kan ook hartstikke goed gaan. Wij zijn niet van het over een kam scheren.” Wethouder Laan bevestigde gaande de avond dat de huur van de twee schepen die nu voor opvang van asielzoekers in Schiedam zorgen, na opening van het nieuwe centrum wordt opgezegd.

De PvdA drong in het debat ook aan op een ‘goed gezamenlijk beheerplan, met het COA, politie, handhaving, zorg en onderwijs’. “Hoe gaan we om met overlast, gebruik van alcohol of drugs. Komt er een vast loket voor melding van klachten? Komt er een klankbordgroep van omwonenden en ondernemers?” En ook: “Hoe gaan we ervoor zorgen dat mensen zo snel mogelijk een plek kunnen vinden in onze maatschappij? Hoe gaan we zorgen dat er taalonderwijs is, er voldoende dagbesteding is en vrijwilligerswerk?” Daarvoor is niet per se een ei van Columbus nodig. “Een paar jaar geleden kregen we te maken met Oekraïense vluchtelingen. Een groot aantal raadsleden liep mee bij de herdenking van een jaar oorlog, met de zonnebloemen”, aldus De Leeuw. “We dachten na over de successen in de opvang. Als we hier met dezelfde dapperheid onze schouders eronder zetten, ben ik er zeker van dat we er een passende plek voor kunnen vinden.” 

Groen Links, Denk en de PvdA legden het argument op tafel dat het beter is zelf plannen voor een asielzoekerscentrum te maken dan dit over te laten aan de provincie, want die is aan bod als een gemeente weigert. De Leeuw pleitte ervoor zelf de regie te behouden. “Wij weten het meeste van Schiedam, wij weten beter dan wie ook, wij hebben de keuze te maken waar het te doen. Geen keuze maken is duiken.”

Maris had een analyse waarom het onderwerp zo’n heet hangijzer blijkt te zijn, in ieder geval in de beleving van de Schiedammers: “Het asielvraagstuk speelt al decennia. Steeds opnieuw worden landelijk verkeerde keuzes gemaakt. Er worden azc’s gesloten, er wordt bezuinigd op de IND, populisme voert de boventoon. Dat leidt tot polarisatie. De vraag zou niet moeten zijn wie het hardst roept het strengste asielbeleid te voeren, maar: hoe maken we asielbeleid efficiënter en mensvriendelijker? Laten we het aanpakken, in plaats van telkens te gebruiken als verkiezingsthema.” Maris sprak ook van ‘democratie achter glas’. “Omdat op het Malieveld relschoppers misbruik maakten van een demonstratie krijgen inwoners hier nu te horen: u mag er niet bij zijn. Zij worden afgerekend op iets waar ze niets mee te maken hebben.”

Wethouder Laan gaf uitsluitsel over de afweging die het college maakte. “Er waren twee locaties die nadrukkelijk een beter beeld geven ten opzichte van de andere locaties”, zo stelde ze. “Wij denken dat Torendijk in de gemeente Schiedam de beste plek zou zijn. Omdat je met alle punten, dingen, cijfers een afweging kunt maken, maar je moet als bestuurder toch altijd kijken ‘hoe verhoudt zich dat tot de relatie met de stad’ en daarvan hebben wij gezegd: volgens ons lijkt dit de beste locatie.”

“We zijn ons bewust van het feit dat er in de vier kilometer in de breedte, de vijf kilometer in de hoogte, met.boven natuur en onder water, aan de linkerkant Vlaardingen en aan de rechterkant Rotterdam, heel weinig mogelijkheden zijn. Maar we denken dat dit de beste plek zou zijn.”

PS. De raadsvergadering morgen is niet toegankelijk voor publiek, zo heeft burgemeester Harald Bergmann besloten. Zo is de besluitvorming over het azc, net als de eerdere Politieke Avond, alleen te volgen via tv en internet.