Raadsbesluit bepaalt koers in Schiedamse energietransitie voor tientallen jaren

SCHIEDAM – De Schiedamse raad beslist vanavond over Nieuwe Energie voor Groenoord. De commissievergadering waarin het plan vorige week besproken werd leerde dat het vanavond spannend wordt.

Wie ergens na een uur of twee de vergadering afgelopen woensdag zou hebben verlaten, vraagt zich vast af: waar hebbie het over? In die twee uur was de eerste helft bestemd voor zeven insprekers, waarvan zes zich zeer kritisch over de plannen uitspraken. De raadsleden van de vijftien Schiedamse fracties die nadien volgden waren iets minder uitgesproken, maar niet minder kritisch. Een groot scala aan vragen werd opgeroepen, die samen het beeld schetsten van een plan dat nog van te veel onzekerheden aan elkaar hangt om serieus genomen te kunnen worden.

Alleen de zevende en laatste inspreker, Anneke Kalkhoven die de huurdersbelangenvereniging Groenoord vertegenwoordigde, zag de plannen zitten en gaat ervan uit er duidelijk op vooruit te gaan. Het grootonderhoud dat met de verduurzamingsslag gepaard gaat is hard nodig. De andere zes concludeerden over de plannen, in de woorden van Aad Koremans van de Groenoord Belangengroep: “Het is niet duurzaam en het is wel duur.”

Een vergelijkbare verhouding leek er in de gemeenteraad. Veel tegengeluiden, één partij die ronduit opgetogen is over de plannen. Groen Links zette zich vierkant achter het collegevoorstel, dusdanig dat het de andere fracties leek of zij een heel ander plan voorgeschoteld hadden gekregen dan Sandra Mantingh, die namens Groen Links en Fractie Van Dijk het woord voerde. “Op papier ziet het er supergoed uit voor bewoners en gemeente”, aldus Mantingh. “Zoals wij de businesscase lezen lijkt het of risico’s beter en meer onderbouwd in beeld zijn gebracht dan bij veel grote andere plannen het geval is.”

Veel mensen in Groenoord hebben met ‘uitdagingen’ te maken, aldus Mantingh, die vaak samenhangen met onvoldoende financiële middelen. “Positief aan dit plan vinden onze fracties dat het college zes miljoen euro aan subsidies heeft binnengesleept om Groenoord breder vooruit te helpen.” Het gaat dan om kansen in werkgelegenheid en scholing, en de invulling van de openbare ruimte, in jargon ‘meekoppelkansen’ genoemd.

Mantingh zag veel goede kanten aan het plan en verweet de collega’s het oor – en hart – wel wat makkelijk te luister te leggen bij de mensen die via berichtgeving in de (sociale) media, het loskoppelen van gas op de hak nemen en niet voor argumenten vatbaar lijken. Terwijl die er toch volop zijn. “Ik vind het zorgelijk dat een aantal partijen hier in mee lijkt te gaan.”

Want de raadsleden worden toch geacht het belang van de Schiedammers te dienen?! “Juist als je de Groenoorders zowel privé als in de wijk een impuls gunt, dan zou je voor dit plan moeten zijn. Op basis van dit voorstel zijn wij tot de conclusie gekomen dat als je tegen dit plan stemt en niks doet, dit direct leidt tot hogere kosten voor de Groenoorders, door stijgende gasprijzen.”

Jaap Pegtel van het CDA kon zijn oren niet geloven. Hij vroeg Mantingh of zij het boek 1984 van George Orwell kende. Daarin introduceert deze het woord ‘dubbeldenk’. “Mevrouw Mantingh doet me denken aan dubbeldenk”, aldus Pegtel. “Het is een hartstikke goed plan. Maar eigenlijk zitten er nog zo veel dingetjes in dat het misschien toch niet zo’n goed plan is.” Want hoe kon Mantingh zich zo vierkant achter het plan stellen als zij nog zo veel vragen had aan het college als zij zich liet ontvallen? Bijvoorbeeld over het verloop van het participatietraject, over welk deel van de investeringen naar het verbeteren van de wijk gaat, of de financiële rol van de gemeente inderdaad zo beperkt is als gedacht, of de aansluiting op het warmtenet echt zo vrijwillig is als wordt geschetst, of de huurverhogingen er niet voor zorgen dat de huren buiten de huurgrens gaan vallen, of de voordelen voor de bewoners daadwerkelijk zo groot zijn dat de Groenoorders haast niet anders kunnen dan in de plannen meegaan. Petra Zwang van de PvdA sprak over een ‘idealisme dat geen prijskaartje lijkt te kennen en aanzet tot een soort bedrijfsblindheid’.

Waar twee uur voor een beetje vergadering aan de lange kant is, ging het na het verstrijken van die tijd woensdag pas los. De wethouders Jeroen Ooijevaar en Fahid Minhas trokken alles uit de kast om de raad van repliek te dienen en hun voorstel dusdanig ontvangen te krijgen dat de raadsleden vanavond zullen instemmen met Nieuwe Energie voor Groenoord.

En het gaat nogal ergens over. Een ingewikkeld verhaal, met technische, sociale en duurzaamheidsimplicaties. Het doel is vermetel en nog nooit vertoond: een hele wijk voor 2030 loskoppelen van het gas. En koppelen aan het warmtenet, vanuit de Leiding over Noord van Eneco, die gevoed wordt uit restwarmte van de afvalverbranding AVR.

Maar de wethouders, Ooijevaar en Minhas, die zagen dat toch anders. No pressure. Het ging en gaat om verleiden, aldus de twee. En dat zal lukken. Want: “Het wordt voor 96 procent van de Groenoorders mogelijk om woonlastenneutraal over te stappen op het warmtenet. Een deel gaat er zelfs op vooruit.” Die vier procent betreft met name de grondgebonden, dus eengezinswoningen in Groenoord. En die kunnen in alle vrijheid niet meedoen, aldus Ooijevaar. En wat vandaag niet gaat, kan morgen ook, want er zijn nog veel jaren te gaan eer er daadwerkelijk geen gas meer door de gasleidingen gaat in Groenoord.

Dat is de belofte die het stadsbestuur in de persoon van Ooijevaar doet: niemand moet en bijna iedereen gaat er op vooruit, financieel. De huur van Woonplus wordt dan misschien wel hoger (de verhuurder moet immers de investering van vijftienduizend euro per woning terugverdienen), maar dat verdien je als huurder terug met lagere energiekosten. Plus: je krijgt er meer wooncomfort voor terug.

Voor wie minder relaxed is aangelegd, de raadsleden bijvoorbeeld, zijn er veel zaken om in ogenschouw te nemen: er zijn technische elementen en zakelijke componenten, het gaat om huurders en huiseigenaren, het gaat om je lot langjarig verbinden aan Eneco en de urgentie die wordt gevoeld om een verduurzamingsslag te maken. En oh ja, het Klimaatakkoord, door de raad ook onderschreven, schrijft gewoon voor dat Schiedam uiterlijk in 2050 aardgasvrij is. Het gaat om vertrouwen dat er moet zijn dat er genoeg warmte (dus verbranding van afval of warmte uit industriële processen) te vinden is in de regio om de Leiding over Noord tot ver in de eeuw te voorzien van energie – wat nu als we zo veel beter ons afval gaan scheiden dat er niet meer te verbranden overblijft?

Het gaat bij Nieuwe Energie voor Groenoord ook over die andere vorm van energie, de sociale. Deze wijk vraagt om een investering, aldus Ooijevaar, want na de Wetenschappersbuurt en Nieuwland staan Groenoord-Zuid en -Midden het hoogst op de foute lijstjes. “Er zijn best veel sociaal-maatschappelijk problemen en de woningen hebben een opknapbuurt nodig.” Vandaar dit plan. “We creëren met deze transitie een vliegwiel om de bewoners van Groenoord een betere toekomst te bieden.”

Het is sociale element is ook wat voor een partij als Denk het zwaarst weegt. Cemil Kahramanoglu van die fractie was het die wethouder Minhas wist te ontlokken dat de afspraken over werkgelegenheid voor Groenoord gingen over ‘tenminste’ twee arbeidsplaatsen en twee stageplaatsen. Hij was erover teleurgesteld: “Dat is voor ons niet genoeg”, concludeert Kahramanoglu.

Vanwege de beperkte draagkracht van de wijk is ook niet gekozen voor de meest duurzame oplossing of meeste energie-efficiënte, aldus Ooijevaar, maar wel de meest betaalbare. Wat ook een impliciete aanmoeiding/ dreigement is om het voorstel te steunen: “We hebben met Eneco een ongelofelijk goede deal weten te halen om de aansluitkosten zo laag mogelijk te houden. Het is maar de vraag of we in de toekomst zo’n deal nog eens voor elkaar weten te krijgen.”

Voor anderen, als D66 en de VVD, is het vooral de financiering van de plannen die zorgen baart. Grijpt Schiedam niet boven zijn macht met de miljoenen die nodig zijn voor de plannen. Een groot deel van de honderdtwintig miljoen wordt gedragen door Woonplus en Eneco, en particuliere huiseigenaren. De raad wordt gevraagd in te stemmen met een krediet van 32 miljoen euro.

De raad toonde zich ook beducht voor tegenvallers – denk aan de hogere kosten voor de A16 of de spoortunnel bij Delft. “Lopen wij risico’s als er een aannemer failliet of als er onder de grond iets anders ligt dan verwacht of als alles tien keer duurder uitpakt of er veel vertraging optreedt?” De verplichtingen die de stad aangaat in de plannen zijn de raadsleden voorgelegd in een document dat geheim moet blijven, ‘gelet op de financiële belangen van de gemeenten’. “Maar als je kijkt welke risico’s liggen bij de gemeente, bij Woonplus, bij Eneco en ook bij de wooneigenaren, dan zie je dat de doemscenario’s die worden genoemd bij Eneco liggen, en niet bij de gemeente.”

Vanavond mag de raad laten merken dat het al die elementen, al die voors en tegens goed op zich in heeft laten werken en een wijs besluit kan nemen.