Is leegstand in Schiedams stadshart nu wel of niet onder controle?

Foto: archief

SCHIEDAM - Het gaat vandaag over winkelleegstand en Schiedam wordt genoemd. Dat fenomeen kent een Schiedammer die al wat langer meegaat. Maar dit keer lijkt er toch sprake van een heel ander geluid. Of toch niet?

Nu.nl bericht vanmorgen dat de Schiedamse binnenstad de enige in het land is waarin het aantal winkels niet is teruggelopen. In alle andere stadscentra in het land liep het aantal winkels terug, in Schiedam bleef dat onveranderd, aldus de nieuwssite.

Is het wonder dan echt geschied? Is het lek in Schiedam boven? Hebben de inspanningen de afgelopen jaren hun vruchten afgeworpen? Doet de stad het zelfs beter dan welke andere in het land ook?

Nee, natuurlijk niet. Wie wel eens over de Hoogstraat of Broersvest wandelt, ziet dat dat niet kan kloppen. 

Nu.nl bericht over een rapport van Colliers, een vastgoedadviseur die de winkelcentra in kaart brengt van de grootste Nederlandse steden. Wie het rapport erbij pakt ziet nergens vermeld dat in Schiedam het aantal winkels in het centrum onveranderd is. 

Wel komt Schiedam voor in een hoofdstuk dat gaat over de verhouding tussen winkels en andere vestigingen met een open deur in het centrum, zoals horeca, dienstverlening en cultuur en ontspanning. “In de top 40 binnensteden daalde het aantal winkels in detailhandel met ruim 1.700 tussen 2019 en 2024”, zo schrijft Coliers. Een deel werd ingevuld door bovengenoemde andere functies. “Een ander deel werd samengevoegd of getransformeerd naar woningen en kantoren.”

Deze ontwikkeling maakt dat van de ‘verkooppunten’ in een stad, een steeds kleiner deel echte winkels zijn. In 2015 gold voor een meerderheid van deze punten dat het winkels waren (52 procent aldus Colliers), maar sindsdien daalt dat percentage flink. “Vijf jaar geleden was dit 49%.” En nu vind nog maar in 45 procent van de verkooppunten in het land detailhandel plaats. Zo krijgen horeca, diensten en cultuur & ontspanning een steeds grotere invloed op het straatbeeld, aldus de adviseur, gevestigd in Amsterdam.

En dan volgt de passage over Schiedam, die dus door Nu.nl verkeerd is geïnterpreteerd: “In geen enkele binnenstad steeg het aandeel detailhandel in de branchemix. Alleen in Schiedam bleef het aandeel detailhandel gelijk met 44%.” 

Dus van de verkooppunten in het stadshart is 44 procent bezig met detailhandel, en 56 procent bestaat uit kappers en tattoo-shops, kroegen en restaurants, galeries en musea. En die verhouding bleef de afgelopen vijf jaar onveranderd.

Hoe staat het er dan volgens de adviseurs wel voor met de winkels in Schiedam-Centrum? De stad wordt in het rapport verder alleen genoemd in een rijtje met Helmond, Zoetermeer en Spijkenisse. Het zijn volgens de adviseurs steden ‘met hoge en stijgende langdurige leegstand’. Alleen in Amstelveen, Hengelo en Lelystad is nog meer werk te verrichten: in de eerste gemeente nam de langdurige leegstand toe van 2,7 naar 6,1 procent. De Twentse stad kent de grootste langdurige leegstand van het land. “Inmiddels wacht ruim één op de zeven winkels al langer dan een jaar op een nieuwe huurder. Pas twee langdurig leegstaande winkelruimten uit 2022 zijn getransformeerd.” Het centrum van Lelystad kampt ook met een stijgende en hoge leegstand. 

Goed gaat het in Almere, Leeuwarden en Eindhoven, waar sprake is van een lage en dalende leegstand. In Groningen en Utrecht is die laag maar stijgend; ‘oppassen’, aldus Colliers. Dan zijn er volgens de adviseurs ‘gemeenten met een dalende langdurende leegstand, maar die nog boven het gemiddelde van 3,8 procent ligt’. Voorbeelden zijn Ede - waar het percentage winkels zonder huurder van ruim 12 naar 7,5 procent daalde en ook Almelo en Apeldoorn zijn op de goede weg. Colliers plakt het predicaat ‘intensiveren’ op de aanpak die daar nodig is.

En dan zijn er dus de gemeenten die samen met Schiedam worden genoemd. Daarover stelt Colliers: “Er zijn plaatsen waar snelle actie cruciaal is en gemeenten hun beleid moeten veranderen.” De leegstand in Schiedam-Centrum wordt door Colliers net boven de acht procent ingeschaald. In de afgelopen twee jaar is die met een procentpunt toegenomen. In Vlaardingen-Centrum staat ruim zeven procent van de winkelpanden leeg, en groeide de leegstand recent iets harder dan in Schiedam. In Rotterdam-Centrum is de leegstand zo’n vijf procent.

Wat er dan veranderd moet worden? Colliers: “Binnensteden moeten compacter worden met een rijke mix aan functies. Niet alleen winkelen, maar meer wonen, werken, diensten, horeca én cultuur.” 

“Gelukkig zijn er voorbeelden van gemeenten die als inspiratiebron kunnen dienen bij het succesvol bestrijden van leegstand zoals Leeuwarden en Eindhoven. Zij zijn bereid vastgoed op te kopen om transformaties te versnellen en hun binnenstad aantrekkelijker te maken. Het bijbouwen van nieuwe winkels is niet toegestaan, het transformeren juist wel. Ook in Ede en Almelo gaat het de goede kant op: wonen krijgt hier de voorkeur boven winkelen, waardoor de binnensteden daar steeds beter in balans komen. De stijgende leegstand komt zo tot stilstand en dat verbetert de leefbaarheid in de hele binnenstad.”