Piet Paaltjes over nieuwe cultuurbeleid van Schiedam

INGEZONDEN - Dankzij de bemiddeling van ChatGTP konden wij Francois Haverschmidt, alias Piet Paaltjens, voor korte tijd uit het hiernamaals halen. Hij schreef voor ons onderstaande column over het culturele beleid van het Schiedamse college.

'Over het langzaam uitdoven der vlammetjes'

Bescherm de kleine vlammetjes
Er zijn dagen waarop de Schiedamse wolken laag hangen, en men zou bijna vermoeden dat zij, net als de dichter, met opzet zo naar beneden zakken om iets nader te kunnen aanschouwen. Dezer dagen, echter, ben ik tot de overtuiging gekomen dat zij slechts treuren. Want er is in onze stad iets aan het kwijnen, niet door ouderdom, maar door beleid: het klein cultureel leven, dat broze goed dat overal tussen stoeptegels en achterdeuren opschiet, is wederom het eerste slachtoffer van een zuinig gebaar.

Dat men mij, een dichter die men dood waande, terugroept om deze toestand te beschouwen, is op zichzelf al een daad van wreedheid. Wie eeuwen in de rust van de eeuwigheid heeft doorgebracht, hoort niet onverhoeds geconfronteerd te worden met spreadsheets en verdelingsmodellen, en met een wethouder die meent dat men inspiratie kan begroten. Maar toch ben ik hier, en ik kijk rond met een mengeling van verwondering en weemoed.

De kleine instellingen – o zulke onbeholpen, maar wezenlijke hoekjes van het stadsleven! – hebben in deze nieuwe verdelingsronde niets of vrijwel niets ontvangen. Men heeft hun vonkjes niet gedoofd, maar men heeft ze wel zodanig toegewaaid dat ze flakkeren als kaarsen in een tochtgang. En toch vraagt men zich af waarom het donkerder wordt.

De verantwoordelijke bestuurder, de heer Frans Hamerslag, heeft gesproken van moeilijke keuzes. Ach! Die frase.

De moeilijke keuze is het vluchtheuveltje waarop men zich verschuilt wanneer men het eigen geweten recht in de ogen durft te kijken. Ik heb in mijn tijd ook moeilijke keuzes gekend. Bijvoorbeeld: of ik mijn volgende gedicht in het rood of in het zwart zou laten drukken. Maar ik zou nooit, nooit hebben durven beweren dat een keuze die anderen tot wanhoop drijft, met dat ene woord kon worden afgekocht.

Laat ik het eenvoudig opschrijven, opdat men het begrijpt: cultuur is niet het nagerecht van de stad, maar haar ruggengraat.

De grote instellingen vormen de prachtige wervels, dat is waar, maar de kleine maken de tussenweefsels, de zenuwbanen, de souplesse. Knipt men die weg, dan beweegt de stad voortaan als een houten pop.

Wanneer men enkel investeert in het glanzende en niet in het groeiende, krijgt men een stad die veel belooft en weinig voortbrengt. En vooral: weinig voortleeft. Want het zijn nu juist de buurtgaleries, de kleine theaterzaaltjes, de vrijwilligersgroepen en de dapper voortmodderende kunstenaars die een stad ziel verschaffen. Niet de logo’s, niet de beleidsnota’s, niet de trotse persberichten.

Ik lees dat sommigen nu 'op omvallen' staan. Laat mij als kenner zeggen: omvallen is een merkwaardige bezigheid. Een mens valt om wanneer de zwaartekracht hem opeens te sterk wordt. Een culturele instelling valt om wanneer de gemeente het eigen gewicht niet langer erkent.

Maar er is hoop, al geloof ik steeds minder dat men die in dit tijdperk nog correct weet te spellen. Hoop ontstaat wanneer een stad besluit dat zij niet langer kiest voor gemak, maar voor geest. Wanneer men niet vraagt: 'Hoeveel kost het?' maar: 'Wat levert het ons op aan menselijkheid, aan creativiteit, aan toekomst?'

Schiedam heeft al zo veel meegemaakt, meer dan ik kan opsommen zonder de lezer te vermoeien. Er is hier armoede geweest, rijkdom, vergetelheid, herwaardering. Maar er was altijd cultuur, juist omdat zij van onderop groeide. Laat niemand het in zijn hoofd halen dat men de toekomst van deze stad kan bouwen door de fundamenten te verwaarlozen.

Moge de wethouder eens een wandeling maken, niet langs de grote projecten die reeds successen claimen, maar langs de kleintjes die dat nooit zullen doen. Moge hij daar ontdekken dat elke stad, hoe modern ook, een hart heeft dat klopt in kleine kamers.

En moge hij uiteindelijk erkennen: dat wie de kleinste vlammetjes beschermt, de grootste brandsteden voor de toekomst aanwakkert.

Tot die tijd blijf ik,

met vriendelijke melancholie,
Piet Paaltjens

met dank aan de Historische Vereniging Schiedam

Tijdens de commissievergadering van de Schiedamse gemeenteraad spreken vanavond in over de bezuinigingen op cultuur: Hans van der Vlist, voorzitter van de stichting De Schiedamse Molens, samen met Arij Groenewegen, directeur van het Jenevermuseum en Ad van Leeuwen, voorzitter van de Stichting Rondvaarten Schiedam.