Eenmaal, andermaal...

SCHIEDAM - Fotograaf Bart Bos groeide op in Schiedam-Oost en besloot van de Open Monumentendagen gebruik te maken om een kijkje te nemen in een 'icoon' uit zijn jeugd: het opvallende veilinggebouw van de fruithandel bij het Marconiplein.

"Slechts één monument stond dit jaar tijdens monumentenweekend op mijn bucketlist: Citrusveiling Rotterdam aan de Marconistraat in het M4H-gebied. Geen gebouw met groteske beelden of ornamenten, maar wel een aparte bouwstijl voor haar geboortejaar 1955, met de kenmerkende uitstulpingen aan de voorzijde. Die blijken bedoeld als telefooncellen. Precies die kenmerken trokken mij, wonende in Schiedam-Oost met de 'Boezem' als speelplaats, zo aan bij de Citrusveiling. Wanneer je nu tegen jongeren vertelt dat een Boezem je favoriete speelplek was, komen daar waarschijnlijk hele andere gedachten bij boven drijven dan een havengebied. Maar we kenden de Merwehaven niet anders dan de Boezem. Een term die waarschijnlijk is blijven hangen uit de tijd dat de haven nog een poldergebied was.

Terugkijkend naar mijn jeugd waren kinderen nog avontuurlijk en fantasierijk. Logisch, we hadden nog geen computerspelletjes of Netflix die ons aan huis kluisterden, en voor contact met vriendjes moest je deze bij gebrek aan Whatsapp wel fysiek opzoeken. Op zoek naar simpele avonturen zonder, zoals tegenwoordig, de behoefte aan een 'kick', trokken we naar de Boezem. Kijken naar binnenkomende schepen en fantaseren over verre tropische oorden, spelen op de kades tussen de hoge kranen en stukgoed en van geen gevaar bewust, slenteren op het rangeerterrein waar goederentreinen aan en af reden. Dat we zonder kleerscheuren door die tijd zijn gekomen mag bijna een wonder heten.

Misschien kwam dat wel door alle vitamine D van het buitenspelen en vitamine C die we opdeden op de Boezem, die het importmekka was van exotische vruchten. Want waar zo veel vruchten worden overgeheveld van de boot op trein of vrachtwagen gebeuren weleens ongelukjes, zoals vallende kratjes. En dan was het rapen, wat overigens geen punt was voor de aanwezige havenarbeiders of handelaars, die hadden geen zin om te rapen wanneer er nog zoveel in overvloed was. De hoeksteen van de bruisende haven en de handel in citrusvruchten was de Citrusveiling, al had ik geen idee waarom daar zoveel kratten heen gingen. Ons enige doel was fruit scoren, met een beetje geluk ook genoeg om thuis te delen.

Het karakteristieke gebouw met de vreemde uitstulpingen heeft mij sinds die tijd geïntrigeerd. Toen ik vernam dat het nog grotendeels in authentieke staat was, pakte ik de kans op een kijkje in de geschiedenis tijdens Monumentenweekend. Meteen bij binnenkomst hing er een sterk aroma van sinaasappels, wellicht door het kratje sinaasappels waar bezoekers een vitaminebolletje uit mochten nemen, versterkt door de illusie en nostalgische herinneringen. De veilingzaal ademde nog de sfeer uit van vervlogen tijden. Rijen met klapstoelen, de tafel voor de veilingmeester en een bord met het aanbod voor de volgende veiling. Achter de veilingzaal een lange gebogen gang met deuren die leiden naar de kenmerkende intrigerende uitstulpingen, telefooncellen waar handelaars naartoe snelden om hun aankopen door te geven of zaken te doen. Geen laptops, tablets of smartphones in de hoogtijdagen van het veilinghuis. Het is voor de huidige en volgende generaties niet meer voor te stellen. Vijftigplussers en ouder kunnen zich gelukkig prijzen dat zij dit nog hebben mogen ervaren en dat ze met een glimlach kunnen terugkijken op een tijd dat het leven nog simpel en ongecompliceerd was, zonder een app voor alles!