Shakespeare op het Stadserf: bij de keel grijpend

RECENSIE - Het begon niet met 'Twee even waardige huishoudens in het mooie Schiedam waar we onze voorstelling situeren, komen vanwege een oude vete tot nieuw geweld. Waar burgerbloed de burgerhanden bezoedelt'. Nee, zo werkte het niet. We komen meteen terecht in een conflict tussen twee jeugdbendes, die worden aangestuurd door de families Pronk en Mons. Waarom ze elkaar bevechten, weten ze al lang niet meer, wel dat het om respect gaat en de macht in de stad. De Pronks proberen een schijn van deftigheid op te houden, de familie Mons is schaamteloos ordinair. Ze vechten beter dan hun tegenvoeters, maar die hebben eigenlijk de overheid en de politie op hun hand. Als een Mons het mes trekt, is die de klos, het onberaden geweld van een Pronk wordt meestal met de mantel der liefde bedekt. Daarvoor zorgen de politie en burgemeester Cor Lamers, die ergens middenin de voorstelling op een groot scherm in beeld komt om de opsporing te gelasten van Romy Mons, die een lid van de Pronk-clan op het Land van Belofte om het leven heeft gebracht. Dat de Pronks het redelijk met de overheid kunnen vinden, heeft misschien te maken met het feit dat zij al generaties lang een distilleerderij beheren. De familie Mons heeft slechts een garage. De matriarch van de familie doet het bedrijf van de vijand smalend af als een jeneverfabriek. 

De cast van 'Romy en Julia' gaat meteen los. Van het begin tot het eind staat het toneel vol spelers die regisseur Koen Wouterse van het toneelgezelschap De Stokerij voor het grootste deel bijeen gelezen heeft op het voortgezet onderwijs. Ze spelen of hun leven ervan afhangt.

Een belangrijke doelstelling van De Stokerij is Schiedammers meer bij het theater betrekken. Dat nemen Koen Wouterse en zijn vrouw Anne Rats letterlijk. 

Romy en Julia speelt heel nadrukkelijk in onze tijd. Dat blijkt niet alleen uit het tv-optreden van burgemeester Lamers maar ook uit taal, kleding en habitus van de spelers. Zij hebben de houding van middelbare scholieren die niet willen deugen. Tegelijk laten zij zich door kwaadaardige volwassenen gebruiken voor hun eigen doeleinden. Daar doorheen speelt een heel oud verhaal van liefde die alles overwint. En ouders die om zakelijke redenen hun dochter aan een engnek van een corpsbal willen koppelen, maar dochter Julia Pronk valt niet op corpsballen, zelfs niet op mannen. Zij wordt spontaan verliefd op Romy Mons, die met een vriend een feest van de jeneverfamilie in de Grote Kerk is binnengedrongen. Romy is transgender.

De vraag is nu: wat zou Shakespeare hiervan hebben gevonden? Tenslotte heeft scenarioschrijfster Anne Rats zijn beroemde tragedie Romeo en Julia naar het Schiedam van nu overgebracht. 

We weten vrij weinig van hem, maar genoeg om hierover een uitspraak te doen. William Shakespeare was een absoluut theaterbeest. Hij was niet alleen acteur, maar ook producent en mededirecteur van een eigen gezelschap. Er zit iets van Joop van den Ende in hem, misschien meer nog van Steven Spielberg. Stukken schreef Shakespeare zelf wel. Daarbij was hij steeds uit op maximaal effect. Bij hem moest iets gebeuren: op het toneel vinden duels plaats. Men pleegt moord en zelfmoord. Er is een spel van vermommingen en vergissingen. Aan het eind van Romeo en Julia heeft een onbedoeld misverstand tragische en bloedige gevolgen. Tegelijkertijd komt dit allemaal heel gecompliceerd en onwaarschijnlijk over, maar over dat soort dingen maakte Shakespeare zich niet druk. Hij wist precies wat de mensen wilden en als daarvoor een rare kronkel in zijn verhaal nodig was, dan had hij daar geen moeite mee. Zie wat dit betreft ook de scenarioschrijvers van de beroemde Latijns-Amerikaanse miniseries, waarvan Netflix er soms eentje vertoont.

Shakespeare´s middelen waren beperkt: hij moest zijn stukken ensceneren in theaters met een open dak vrijwel zonder decors. Noodweer, schipbreuken of rampen kon hij niet zichtbaar maken. Dat moesten zijn acteurs zo beeldend mogelijk vertellen. Het publiek van zijn tijd verwachtte niet anders en was daarop ingesteld. Moderne uitvoeringen van Shakespeare zijn dan ook altijd sterk bekorte versies van het origineel. Anders zitten de mensen zes, zeven uur in de zaal. Daar hadden de tijdgenoten van Shakespeare geen problemen mee. Ze wandelden halverwege even naar buiten om wat te eten en pikten het verhaal later weer op. Ze waren onderling in gesprek maar op de hoogtepunten lieten zij hun emoties de vrije loop. Dat was dan de beloning voor Shakespeare en zijn tonelisten. Plus de recette uiteraard. Aan het eind van zijn leven zat hij er warmpjes bij.

Hoe zou Shakespeare op de Schiedamse voorstelling hebben gereageerd? Hij had het fantastisch gevonden hoe Koen Wouterse en Anne Rats hun publiek bij de keel grepen. Hij was achter de coulissen verschenen. Hij had ze allebei omhelsd. Daarna had hij Romy en Julia erbij getrokken. Dit was precies wat hij destijds zelf wilde bereiken. Vervolgens zou hij zijn kaartje hebben overhandigd met de twee adressen, een in Londen West End, een in Hollywood. 

Romy en Julia draait nog de hele week in het Theater aan de Schie, niet te missen 

Tip voor het afscheidsfeest van de cast: draai in een zijkamertje Shakespeare in Love.


.