Utile Dulci brengt honderd jaar geschiedenis naar archief

Het gezelschap luistert naar wethouder Antoinette Laan in de vergaderzaal van het Gemeentearchief Schiedam. Op de voorgrond het verenigingsarchief in verhuisdozen; foto: Jan van Kampenhout/Gemeentearchief Schiedam

SCHIEDAM - Valentijnsdag is een mooie gelegenheid voor cadeaus, en juist vandaag droeg de Schiedamse toneelvereniging Utile Dulci ruim honderd jaar verenigingsarchief over aan het Gemeentearchief Schiedam. Wethouder Antoinette Laan en gemeentearchivaris Laurens Priester namen de schenking van voorzitter Tom Recter in ontvangst. Ook verschillende leden waren aanwezig. 

Ongeveer twee strekkende meter aan stukken zijn overgedragen. Laan: “Elke vereniging die de samenleving verrijkt is van waarde. Zeker een met zo’n rijke historie als Utile Dulci, opgericht door Schiedamse scholieren in 1911 en nu nog midden in de samenleving! Archieven van dit soort verenigingen zijn de krenten in de pap van de collectie. Goed dat hun geschiedenis in het gemeentearchief nu wordt bewaard, dan kan iedereen het inzien.” In het archief van de toneelvereniging zijn programmaboekjes, notulen en foto’s opgenomen. Onder de krenten in de pap bevindt zich een reglement dat de vereniging in 1911 opstelde voor de leden. Werkende leden betaalden toen een contributie van tien gulden per jaar. Wie zonder kennisgeving ontbrak op een algemene ledenvergadering moest een boete betalen van wel 25 cent! Toekomstige generaties toneelspelers die meer over de geschiedenis van hun vereniging willen weten kunnen voortaan terecht bij het gemeentearchief.

Zowel de gemeentearchivaris als de wethouder bedankten oud-bestuursleden Ingeborg Schuitemaker en Ronel den Dubbelden voor de bewerking van het archief voor de overdracht. Dit was volgens voorzitter Tom Recter een hels karwei. Nietjes en papierklemmetjes zijn verwijderd om roestvorming te voorkomen en alles is op chronologische volgorde gelegd. Uit het archief blijkt volgens Recter zonneklaar wat de betekenis van Utile Dulci is geweest voor het Schiedamse culturele leven: "Schiedam liep destijds uit voor Utile Dulci. Er was nog geen televisie of veel ander vermaak. En vele keren - zeker in het begin - ging het toneelspel vergezeld van het befaamde strijkje van Utile Dulci, vanaf 1923 bestond dit uit twee violen, een cello en een piano.”


De eerste vermelding van Utile Dulci in de Schiedamse kranten is eind december 1912, in een verslag van een uitvoering in gebouw Odéon aan Plein Eendragt 'ten bate van de Schiedamsche Gezondheids-kolonies' ook wel bekend als de ‘bleekneusjes’. Optreden ten behoeve van goede doelen zou een traditie worden. Dit eerste officiële optreden werd goed ontvangen, “Dit stuk, zoo vol geestige en grappige momenten, werd over het geheel zeer vlot gespeeld. De rollen waren uitnemend ingestudeerd zoodat de dilettanten voor hun fraai en goed verzorgd spel een dankbaar applaus oogstten”, aldus de Nieuwe Schiedamsche Courant. Verslaggevers van de Schiedamse Courant moesten in dezelfde nieuwsvijver vissen en waren ook aanwezig: “Over het algemeen werd met de noodige levendigheid en vlot gespeeld, en, hoewel natuurlijk een dilettanten-gezelschap niet te zeer mag worden gecritiseerd, meenen wij toch de bescheidenheid niet te veel ter zijde te stellen, waneer wij zeggen, dat voor een belangrijk deel het succes is te danken aan Gebhard, Freiherr von der Dühnen, die een zeer algemeenen aanleg toonde te bezitten (…). Van de andere rollen gaven niet alle de gelegenheid om de gaven der speelsters en spelers te beoordeelen, doch wat zij gaven, was te waarderen”.