Ondernemen betekent ook leren omgaan met verlies

SCHIEDAM - Ondernemer ben je ook als het niet goed gaat. Hoe je dan handelt en een bedrijf boven water houdt vraagt andere eigenschappen dan in de tijden van voorspoed en ontwikkeling. Het ging er maandag over tijdens de lunchbijeenkomst van ondernemersvereniging MKB Rotterdam-Rijnmond in het Vlaardingse Delta Hotel.

Afgelopen vrijdag werd ‘gevierd’ als Dag van de Ondernemer, een feestje van ondernemerszin, avontuur en daadkracht. Maar rauw op je dak kan het er ook anders aan toegaan, ondernemers zijn wat dat betreft net mensen: er valt opeens iemand in je direct nabijheid weg. Maar ook, zeker in tijden dat zich onverwachte problemen in het ondernemersleven voordoen: een ooit goedlopend bedrijf gaat verloren. Dat geeft verdriet en zorgen. En veel ondernemers weten daar maar moeilijk mee om te gaan.

Het was geen gemakkelijke kost, tijdens de lunch van een dikke dertig ondernemers uit de regio. Relevant was de ontmoeting onder het thema Rouw op je dak wel. Bedenk bijvoorbeeld dat de cijfers uitwijzen dat werknemers na een ingrijpend verlies gemiddeld ergens tussen de 92 en 116 dagen hun werk verzuimen om te kunnen rouwen, het verlies te verwerken en überhaupt weer in staat te zijn te werken. Als die mensen dan weer aan het werk gaan, wacht hen een omgeving die soms maar moeilijk om kan gaan met de situatie. Zie voor je het filmpje van Sire, met technische vakmensen die bij het kastje in hun kleedlokaal binnen een minuut een collega condoleren en weer over gaan tot de orde van de dag. 

Terwijl er toch niet zo heel veel voor nodig is om een terugkomer met een verlies op de teller, goed te ontvangen, zo legt Stéphanie Beijnes, coach Rouw en verlies, de verzamelde ondernemers uit. “Begrip, een luisterend oor. Betrokkenheid en menselijkheid bij mensen die het leven opnieuw moeten uitvinden”, daar gaat het om. En natuurlijk is het daarbij moeilijk om de juiste woorden te vinden, de goede toon te treffen. Maar echt fout kun je het daarbij als baas of collega niet doen, aldus Beijnes. “Het boeit niet wat je zegt. Het gaat erom dat je wat zegt, en hoe!” Door te willen zoeken naar de goede woorden ga je mensen ontlopen, ontstaat er ongemak en juist dat isoleert mensen die het toch al moeilijk hebben. “Terwijl met alles wat ze meemaken hun leven toch al zo ontregeld is.” Dan geeft een buurmeisje van acht jaar, waarvan Beijnes hoorde, een goed voorbeeld. “Zij bakte een taart en kwam die brengen. Zo’n gebaar uit het hart, dat kan de steun zijn die iemand nodig heeft. En bedenk: de rouwenden kunnen zelf niet goed aangeven wat ze nodig hebben, maar ze zullen nooit zeggen dat ze geen steun nodig hebben.”

Vergelijkbare processen spelen als iemand zijn werk verliest. Dat kan door een ontslag, pensionering, maar ook door een faillissement. “Werk en zeker een bedrijf dat je hebt opgebouwd, daar zit je ziel en hart in, dat kan een stuk geworden zijn van wie je bent.” En dat maakt het juist zo moeilijk om je werk los te laten als je wel moet. “Laten we alsjeblieft hier in Nederland eens loskomen van dat adagium ‘we moeten doorgaan’. Het is echt een kwalijke mening die hier heerst. Want als het als ondernemer het enige is dat je kunt, het enige lijntje dat je hebt, doorgaan, dan wordt het wel een dun lijntje.” In plaats van ‘we zullen doorgaan’ adviseert Beijnes daarom ‘ken jezelf’. “Weet hoe je in elkaar steekt. Als je weet hoe je in bepaalde situaties reageert, kun je pas goed antwoorden vinden.” En meestal werkt tegenslag en druk als de spiegel die je -vooral jezelf - kunt voorhouden. “De een valt stil, de ander heeft vooral last van een kort lontje.” Om te weten wie en hoe je bent is tijd nodig. “Reflecteren is de investering waard.” Zeker als het gaat om de toekomst van een bedrijf.

Als we ervan uitgaan dat in de samenleving de heftigheden als Corona en hoge energiekosten zich blijven voordoen, en eerder sterker dan minder worden, dan is dat het belangrijkste dat ondernemers moeten leren, aldus Beijnes. “Veerkracht is te leren.” Maar dan moeten ‘we’ wel stoppen met de struisvogelpolitiek, aldus de coach. Zij deed ervaringen op met verschillende ondernemers die failliet gingen. “Steeds zie je dat die er een hele tijd niet aan willen toegeven dat het niet meer lukt. Ze praten niet over problemen.”

Dat bleek toen Beijnes de zaal de vraag stelde wie er onder de Coronatijd had geleden, en er maar vijf vingers de lucht ingingen. Terwijl openheid en eerlijkheid allesbepalend kan zijn. “Zorg voor een goeie ‘innercircle’. Er zijn ondernemers die hun vrouw en vrienden zelfs niet vertellen hoe de situatie is.” Ondenkbaar voor wie problemen echt te lijf wil: je hebt een goeie achterban nodig die kan meeleven, respons kan geven, zonodig kan corrigeren of je bij de hand kan nemen.

Dit zijn ook de kernpunten in een methode die de rouw- en verliescoach ontwikkelde, aan de hand van het kompas. “Oost is het kennen van jezelf, west zijn de mensen waarop je kunt steunen.”Noord staat voor de toekomst en waar je naartoe wil, en zuid voor je verleden. “Waar ben je allergisch voor, waar zitten je rode knoppen”, kun je bijvoorbeeld uit het verleden leren, aldus de coach. “Wat voor scenario’s in het leven zie je voor je, hoe kijk je naar de toekomst, daarvoor moet je eerlijk tegen jezelf durven zijn, en dat is je bewust zijn van je noorden.”

Marina Grabner van Forever Moments, dat zorgt voor uitvaarten en begeleiding van rouwenden, gaf daar heel concreet vorm aan. Als het echt gaat om afscheid nemen is het goed om vooruit te kijken - denk bijvoorbeeld aan een digitale nalatenschap, hoe ga je daarmee om? - en vooral om te laten weten wat je wilt. “Wie durft er nu al over na te denken?” Want veel persoonlijker dan bij een definitief afscheid wordt het niet. En ook daar kun je als ondernemer je opdracht van maken: om dat zo goed mogelijk voor het voetlicht te halen.