Verkeerde zuinigheid

COLUMN - Schiedammers die van plan zijn hun stem uit te brengen in het raadgevend referendum over het associatieverdrag van de EU met Oekraïne, moeten daar een wandeling voor over hebben. Uit zuiningheidsoverwegingen plaatst de gemeente Schiedam slechts zeventien stembussen. Bij gewone verkiezingen zijn dat er dertig. Het stadskantoor doet dit omdat het rijk maar een beperkte vergoeding ter beschikking stelt om de kosten van de volksraadpleging te dekken.

Dit alles getuigt van een noodlottige boekhoudersmentaliteit, want kwade wil zal er niet achter zitten. Het college van B en W is gewoon niet bereid de extra dubbeltjes die het openen van dertig in plaats van zeventien stembureaus kost, uit de zak van de gemeente te betalen. Wat de politieke gevolgen zijn van deze beslissing is ongetwijfeld geen punt van overweging geweest en als dat wel het geval was, is het allemaal nog veel erger dan ik had gedacht.

Het referendum over de Oekraïne is geen idee van de overheid zelf. Het werd geboren in de boezem van het veelgelezen weblog GeenStijl, waar ze weinig moeten hebben van de Europese Unie en haar werken. Daarom verzamelde het binnen korte tijd de paar honderdduizend handtekeningen die nodig zijn om een volksraadpleging af te dwingen. Nu mag het Nederlandse volk zich uitspreken over de wenselijkheid van een associatieverdrag met Oekraïne.

Is zo´n verdrag een goed idee? Daar kun je niet zo makkelijk 'ja' of 'nee' op zeggen. Wie op een bewuste wijze zijn of haar keuze wil bepalen, moet eerst heel wat vóórvragen beantwoorden. Wat houdt zo´n associatieverdrag precies in? Wie hebben er belang bij in Europa en de Oekraïne? Zijn dat de gewone sappelaars of alleen maar de rijken en de villabewoners? Ruslands Poetin maakt zich heel erg boos over het verdrag. Moeten we daar rekening mee houden of is dat juist een reden om vóór te stemmen? Wel is duidelijk dat een grote kamermeerderheid het associatieverdrag met Oekraïne graag tot stand ziet komen. Wat is het gevolg als de burgers hun parlement een stok tussen de benen gooien? Wil jij persoonlijk dat gevolg of juist niet?

Al die overwegingen worden overschaduwd door een enorme olifant in de politieke kamer. Veel burgers hebben het zó gehad met de Europese Unie dat zij automatisch 'nee' zullen stemmen. Of zij hebben zo´n bloedhekel ontwikkeld jegens 'de elite' dat ze ongezien alles afstemmen wat hun wordt voorgelegd.

Nu hebben de burgemeester en wethouders van Schiedam er hun eigen olifant naast gezet. Met het bijna halveren van het aantal stembureaus, laden zij de verdenking op zich dat ze het referendum niet zien zitten. Als de kiezers maar ver genoeg moeten lopen, dan blijven ze wel thuis. Op die manier weet tenslotte de politiek in menig warm land óók onwelgevallige stembusresultaten te voorkomen. Maak het de burger gewoon een beetje lastig om te stemmen. Dat voorkomt ongewenste ontwikkelingen.

Dit zal voor menig Schiedammer aanleiding zijn om juist wél te gaan stemmen. Niet omdat hij zich bekreunt om het lot van de Oekraïne, maar omdat hij zich niet op deze manier wenst te laten behandelen door de stedelijke regenten. De gemeente zélf heeft met haar zuinigheid de krib neergezet waar hij zijn kont tegen kan gooien. Zo wordt de beperking van het aantal stembureaus een belangrijk argument in de handen van het 'nee-kamp'. U denkt misschien: "Dat zal wel meevallen, want Schiedammers tonen al jaren weinig belangstelling voor de raadsverkiezingen." Dat is juist. Veel stadgenoten onderschrijven nu eenmaal het bekende gezegde: "Of je nu van de hond of van de kat gebeten wordt, dat maakt niets uit". Maar met zo´n volksraadpleging ligt dat toch anders: nu kun je voor één keer zélf de politieke hond en de politieke kat bijten. Daar kom je zelfs in de regen voor van de bank af.

Dát is het effect van de verkeerde zuinigheid op het stadskantoor. Het college heeft de democratie in Schiedam geen dienst bewezen door de aandacht af te leiden van waar het om hoort te gaan: Oekraïne en niet binnenlands politieke sores.