Best zelfstandig, die leerlingen; maar toch fijn ze weer op school te hebben

SCHIEDAM – Een beetje spannend was het wel, voor de schoolleiding, en alle meelevende en meedoende docenten van Lyceum Schravenlant. De school opende vandaag voor het eerst in twaalf weken weer de deuren voor de leerlingen.

Maar eigenlijk ging alles allesbehalve enerverend; veel scholieren waren wat timide, wat het midden houdt tussen nog wat slaperig verveeld en lichtbezorgd of het allemaal goed zou gaan.

De schoolleiding had een soort parcours uitgekiend door het toegangshek, langs de fietsenstalling en de hoofdingang – die docenten gebruikten – naar een ingang aan de zijkant. Onderweg werden ze welkom geheten door wel heel enthousiaste, soms wat plagende docenten, die in doen en praten maar wat blij waren de kinderen weer te zien. Maar van al te veel fysiek geuite blijheid kwam het niet, want.. ja, Corona. Ook de leerlingen onderling hielden het gematigd, ook al was de afgelopen weken voor ieder duidelijk dat het gemis van elkaar toch wel het grote nadeel van onderwijs-op-afstand is.

Bij de ingang van de school was er het verplichte pompje met desinfecterende zeep, voor de leerlingen naar hun klas konden. ‘De leerlingen’, dat waren er maar ongeveer de helft. De klassen waren opgedeeld – met het alfabet als uitgangspunt – in tweeën; de ene groep was vanmorgen tussen negen en twaalf welkom, de andere tussen een en vier. En het waren niet alle klassen, die vandaag op het appel werden verwacht.

Om te druk verkeer in het schoolgebouw te vermijden waren het ook op Schravenlant vandaag de docenten van die van lokaal wisselden. Er waren geen echte pauzes, er was geen kantine open en eten en drinken mocht juist wel in de klas. “We gaan er wel vanuit dat het geen zakken chips en zo worden”, aldus directeur Jan van Beveren. Leerlingen konden juist in de les naar de wc – om contact in de vijf minuten pauzes tussen de lessen te voorkomen. Op iedere vloer van het gebouw waren docenten aanwezig die zich ‘vloeropzichters’ mochten noemen.

Aan het eind van de lessen was het via een andere gang en uitgang naar huis, dus in het gebouw gold een vorm van eenrichtingsverkeer. Voor wie wilde was er na twaalf uur en na vier uur een uurtje sport op het kunstgrasveld waarover Schravenlant sinds enkele maanden beschikt, maar dat door de natte winter en de Coronasluiting nog amper gebruikt is.

Anders dan anders, en afgelopen donderdag uitgebreid met de docenten en het ondersteunend personeel besproken en ook in een protocol inclusief filmpje van hoe het er vandaag aan toe zou gaan, aan de leerlingen gestuurd. Onduidelijkheid en wat ergernis was er bij Van Beveren over de gevolgen van wat woorden van Mark Rutte en de interpretatie daarvan bij wat ouders van de leerlingen. De premier had, in een bijzin, gesproken over de mogelijkheid dat de scholen ook vervoer voor de leerlingen zouden verzorgen, en sommige ouders van Schravenlantleerlingen was die opmerking niet ontgaan. De school kent leerlingen uit Hoogvliet en Pernis en Rotterdam-Zuid, en de gedachte was dat kinderen die verder dan acht kilometer van de school woonden, niet hoefden te fietsen. Maar ook het ov werd afgeraden, waarop ouders veronderstelden dat de school een bus zou laten rijden. Daar kon echter geen sprake van zijn, aldus Van Beveren.

Hij schat het aantal leerlingen dat vandaag verstek laat gaan op ‘nog geen tien’. Het zijn kinderen van ouders die om gezondheidsredenen hun kroost nog niet naar school willen laten gaan – en wellicht ook een enkeling met problemen met het vervoer. Ook enkele docenten behoren tot de risicogroep en zullen ook de komende tijd lessen verzorgen via de elektronische weg.

Ook docenten die vandaag en de komende dagen weer in het schoolgebouw aan de gang zijn, zetten als ze willen, het werk via Zoom of Microsoft Teams voort. Iedere onderwijzer had de afgelopen tijd de vrijheid hand in de inzet van deze elektronische middelen – met Google Classroom als uitvalsbasis. Sommigen kozen ervoor om ‘live’ lessen te verzorgen, anderen namen een instructieles op. Steeds was er de weektaak die als huiswerk volgde. Dat stramien wordt nu voortgezet, met de les op school als instructie, en het huiswerk in de weektaak. Tijdens die week kan er dus worden verder gewerkt via het internet, en denk bijvoorbeeld ook aan docenten die keuzevakken als Spaans verzorgen en dit ook vooral via internet zullen blijven doen.

Want in principe heeft iedere leerling de komende weken tot de zomervakantie van ieder vak nu een contactuur op school, de rest moet dus via ‘huiswerk’, zelfwerkzaamheid. Zo zullen de onderbouwleerlingen drie dagdelen op school komen per week, de bovenbouwleerlingen (met minder vakken) – exclusief de examenklassen, twee dagdelen. De derde klassen zitten daar een beetje tussenin, legt brugklascoördinator Wendy de Leeuw uit, want de lessen in de vakken die niet tot hun profiel horen, hoeven zij niet te volgen. “Die vakken laten zij volgend jaar vallen en we vonden het niet nodig hier nu nog vol op in te zetten”, aldus De Leeuw. “Dat is een voordeeltje in de hele gang van zaken.”

De roostermakers zijn er volgens haar en Van Beveren in geslaagd roosters samen te stellen die natuurlijk heel anders zijn dan het rooster tot dusver (dat ook in de Coronabreak werd aangehouden) maar waarin het wel gelukt is leerlingen niet met veel tussenuren op te schepen, en docenten ook niet alle dagen voor een paar lessen te laten opdraven.

Zo begon de eerste schooldag in maanden vooral goedgeorganiseerd. Docenten waren blij weer voor de klas te kunnen, want hoe mooi Zoom ook is, het is anders, het is minder. Een echte uitwisseling, zoals in de klas wel mogelijk is, komt er toch veel minder van; leerlingen zijn besmuikt, verlegen, en na een ‘weet ik niet’ is het voor een docent veel moeilijker om een klas stap voor stap mee te nemen door de stof, op weg naar het goede antwoord. Dat vergt net even te veel concentratie, te veel sjorren, zo is de ervaring.

Aan de andere kant: binnen beperkte mogelijkheden is het ook wel weer heel mooi dat het er is, en werkt. Zie het voorgaande. Zie ook hoe hard sommige leerlingen hebben gewerkt en zelfs soms opleefden juist vanwege het gebrek aan groepsdruk of afleiding. Andere kinderen kampten juist met te veel afleiding, te veel onrust thuis. “Denk aan de kleinbehuisde grote gezinnen”, aldus Van Beveren. Hij was daarom maar al te blij dat Schravenlant driehonderd laptops kon regelen en uit kon lenen aan leerlingen – want in veel huishoudens ontbraken ook de computers voor alle kinderen. “Dat was nog niet makkelijk”, want heel Nederland leek wel op zoek naar laptopcomputers.

De docenten van Schravenlant ervoeren ook dat leerlingen meer kunnen dan wellicht verondersteld. Er zijn verschillen, uiteraard, van scholier tot scholier, maar de meesten kunnen flink wat zelfstandigheid aan. En wie had gedacht dat de scholieren ooit zouden erkennen school en de lessen te missen, aldus Van Beveren. Aan de andere kant: voor sommigen ging het de afgelopen tijd minder, en was regelmatig contact, of een informerend/motiverend/standjegevend gesprek met bijvoorbeeld De Leeuw nodig. “Zo was het digitale onderwijs bijvoorbeeld in de eerste weken wel aanleiding tot gedoe.” Leerlingen konden elkaar blokkeren, of rare opmerkingen over elkaar maken in de chatbox. Een telefoontje naar huis van de coördinator kan dan veel rechtzetten, zo leerde De Leeuw.

Zij, Van Beveren en anderen moeten de komende dagen nog een belangrijke beslissing nemen, en dat is of er dit jaar leerlingen zullen blijven zitten. De normen zullen zeker lager komen te liggen, aldus De Leeuw. De scholieren van Schravenlant hebben immers nogal wat moeten missen. Maar of de norm zo soepel wordt dat iedereen over zal gaan, dat is nog even de vraag. En er zijn zeker leerlingen van ook al voor de Coronastop duidelijk was dat de havo nu te hoog gegrepen is en een overgang naar het vmbo in hun belang is.

Ook de eindexamenkandidaten worden dit jaar anders beoordeeld dan anders. Zij hebben hun schoolexamens al afgerond, ook de eventuele herkansing die daarbij hoort. Aanstaande donderdag zullen de mentoren in de telefoon klimmen om de eindexamenkandidaten het goede of slechte nieuws te brengen. Voor de zakkers is er dan nog de resultaatverbeteringstoets. Maar de leerlingen die dat lot beschoren is… die zullen op de vingers van één hand te tellen zijn, zo wil De Leeuw wel vast bekennen.